Báo chí Trung Quốc phê phán sự xuống dốc đạo đức xã hội
Trước các vụ tai tiếng về an toàn thực phẩm, báo chí Trung Quốc đưa ra lời cảnh báo về hiện tượng con người chạy theo lợi ích mà bỏ mặc an nguy của đồng bào mình. Trước mãnh lực của đồng tiền, con người có thể làm những điều trái đạo đức và đi ngược lại với tinh thần văn minh; còn nhà nước thì lại hạn chế tiếng nói của báo chí về vấn đề trên. Liệu tăng trưởng có ích gì nếu gây hại đến sức khỏe và lợi ích của người dân ?
Đăng ngày:
Hồi đầu thế kỷ 19, Napoléon đệ nhất đã từng tiên đoán : « Khi Trung Quốc tỉnh dậy thì thế giới sẽ bị khuynh đảo ». Rồi cách đây 30 năm, nhà ngoại giao nổi tiếng của Pháp Alain Peyrefitte đã lấy lại câu này làm tựa đề cho quyển sách của mình. Báo chí Pháp cũng từng nhận định rằng tiên đoán này đã thành hiện thực do sự phát triển vượt bậc của Trung Quốc. Tuy nhiên, báo chí cũng không ít lần phanh phui mặt trái của sự phát triển chạy theo chỉ tiêu bằng mọi giá của nước này, trong đó nổi trội nhất là vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuần san Courrier International tuần này dẫn lại một số nhận định của chính báo chí Trung Quốc với hàng tít lớn chạy trên trang nhất khá mỉa mai : « Khi Trung Quốc bị ngộ độc thì… ».
Trước tiên, tờ báo lược lại các vụ tai tiếng « rình rang » nhất trong lĩnh vực an toàn thực phẩm. Đó là vụ hải sản bị nhiễm kim loại nặng có khả năng gây ung thư, do rác thải độc hại của các nhà máy công nghiệp. Đó là việc dùng phẩm màu độc hại cho bánh bao. Đó là vụ hàng loạt dưa hấu trên rẫy bỗng dưng bị nứt do lạm dụng thuốc dưỡng. Đó là vụ sử dụng phẩm màu độc hại để tạo màu cho tiêu … và còn biết bao vụ khác nữa.
Từ đó, tờ báo dẫn lại bài trên Renminwang (mạng Nhân dân) Trung Quốc với dòng tựa : « Một nền đạo đức làm bằng đậu hũ ». Dòng tựa cũng là lời cảnh báo về hiện tượng con người chạy theo lợi ích mà bỏ mặc an nguy của đồng bào mình. Con người cụ thể ở đây không chỉ là giới kinh doanh, mà còn có cả cán bộ, công chức. Trước mãnh lực của đồng tiền, con người có thể làm những điều trái đạo đức và đi ngược lại với tinh thần văn minh. Bài viết đặt câu hỏi : Tại sao nền đạo đức của người Trung Quốc lại xuống dốc như vậy ?
Câu trả lời thì có nhiều : Khi lợi nhuận càng cao thì khả năng xa rời đạo đức càng lớn, khi xã hội càng biến chuyển nhanh thì các qui chuẩn đạo đức sẽ bị chao đảo… Điều đó gây ra nhiều hậu quả cho xã hội, mà nghiêm trọng nhất có lẽ là : Nếu cán bộ công chức và các đại gia trong giới kinh doanh bị băng hoại đạo đức, thì người bình dân có thể bắt chước theo họ, đúng như câu « Thượng bất chính hạ tắc loạn » của người Trung Quốc.
Tờ báo cảnh báo : Nếu tình trạng này không cải thiện, thì con người sẽ càng lúc càng tiến về phía chữ « Con ». Tuy vậy, theo tờ báo, ngay cả loài vật, khi chúng ăn phải cỏ độc, chúng còn biết báo động cho đồng loại, trong khi đó lại có những người nhẫn tâm cung cấp cho đồng loại mình thực phẩm độc hại có nguy cơ đe dọa nòi giống.
Chính quyền không đứng về phía người dân ?
Trong khi tình hình ngày một tồi tệ, thì chính quyền lại tìm cách bịt miệng báo chí. Courrier International dẫn lại bài của tuần san Tin tức Trung Quốc thể hiện phản ứng của giới báo chí. Bài viết chạy dòng tựa kêu cứu : « Hãy giúp báo chí lên án tiêu cực ».
Tác giả nhắc lại việc vừa rồi người phát ngôn của Bộ Y tế Trung Quốc thông báo sẽ tăng cường kiểm soát tin tức có liên quan để ngăn chặn thông tin sai lệch, ai đưa tin thiếu chính xác sẽ bị đưa tên vào danh sách đen.
Từ đó, tác giả cho rằng, trong khi tình hình an toàn vệ sinh thực phẩm ngày càng tồi tệ, thì thật ngạc nhiên khi mà Bộ Y tế lại muốn bịt miệng báo chí. Bởi xét kỹ, chính báo chí đã phanh phui hàng loạt xì-căng-đan thực phẩm vừa qua. Tại sao không để cho báo chí phát huy hết khả năng phản ánh xã hội của mình, từ đó nhà nước cũng dễ dàng phát hiện và xử lý tiêu cực hơn? Nếu hạn chế tiếng nói của báo chí thì người dân sẽ mù tịt thông tin, sức khỏe cộng đồng sẽ bị nguy hại.
Tác giả nhấn mạnh, tuyên bố nói trên của đại diện Bộ Y tế khiến người ta nghĩ rằng, bộ này chỉ quan tâm đến lợi ích của các nhà công nghiệp và sự phát triển kinh tế.
Theo tác giả, nguyên nhân chính của thái độ nói trên chính là tham vọng tăng trưởng kinh tế bằng mọi giá, một « tín ngưỡng mù quáng » đã ăn sâu vào tâm trí của giới lãnh đạo nước này. Thế nhưng, tác giả đặt câu hỏi : Tăng trưởng có ích gì nếu không giải quyết được những vấn đề nói trên, những vấn đề có thể gây hại đến sức khỏe và lợi ích của người dân ?
Hy Lạp thiếu tiền mua thức ăn, thừa tiền mua vũ khí
Chính phủ Hy Lạp liên tiếp siết chặt chi tiêu, gây phản ứng dữ dội trong dân chúng, dẫn đến việc thay thế người đứng đầu chính phủ. Trong tình hình đó, nhật báo The Independent của Anh có bài cho biết nước này luôn là một trong những bạn hàng vũ khí lớn nhất Châu Âu. Courrier International dẫn lại bài viết với dòng tựa ấn tượng : « Họ muốn có bánh mì ư ? Vậy chúng ta hãy bán vũ khí cho họ ».
Hai nước bán vũ khí nhiều nhất cho Hy Lạp là Đức và Pháp. Từ năm 2005 đến năm 2010, Hy Lạp mua đến 15% lượng vũ khí do Đức sản xuất, và cũng là bạn hàng vũ khí thứ ba của Pháp. Trong khi đó, theo giáo sư Yanis Varoufaris thuộc Đại học Athènes, thì chỉ có ngân sách dành cho vũ khí của Hy Lạp là không bị Liên Hiệp Châu Âu (EU) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tấn công.
Qua đó, tờ báo cho rằng, người Hy Lạp sẽ đặt câu hỏi là tại sao Pháp và Đức khăng khăng yêu cầu nước họ cắt giảm lương công chức và cắt giảm chi tiêu công, trong khi đó việc mua vũ khí của hai nước này vẫn tiếp diễn với cùng nhịp độ.
Dù trong khủng hoảng, chi tiêu quốc phòng của Hy Lạp luôn tăng, cụ thể là vào năm 2010 đã lên đến 7,1 tỷ euro, trong khi năm 2007 chỉ có 6,2 tỷ. Giáo sư Varoufaris cho biết, tình hình căng thẳng với Thổ Nhĩ Kỳ đã khiến cho ngân sách quốc phòng của Hy Lạp lúc nào cũng ở mức cao. Thế nhưng, ông cho rằng, trong bối cảnh hiện tại, chính phủ Hy Lạp nên ưu tiên vào việc khác. Theo vị giáo sư này, chính Pháp và Đức đã gây sức ép buộc Hy Lạp tiếp tục mua vũ khí của họ.
Xin nhắc lại rằng, trong cuộc khủng hoảng nợ công tại Hy Lạp, Pháp và Đức là hai nước tiên phong trong việc tìm giải pháp cứu hộ, và Đức là nước được xem là cứng rắn nhất trong việc yêu cầu chính phủ Hy Lạp thực hiện các biện pháp thắt chặt chi tiêu. Trong khi đó, theo thống kê của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế tại Stockholm (Spiri) mà The Independent dẫn lại, trong năm 2010, 58% chi tiêu quân sự của Hy Lạp lọt vào hầu bao của Đức.
Hoa Kỳ và Trung Quốc « đọ sức » trên Thái Bình Dương
Đến với vùng Châu Á - Thái Bình Dương, tuần san L’Express có bài bình luận ngắn về chuyến thăm vừa qua của Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Úc qua bài viết chạy tựa : « Washington - Bắc Kinh đọ sức trên Thái Bình Dương ».
Chuyến thăm Úc trong hai ngày 16 và 17 vừa qua là dịp để Tổng thống Obama kỷ niệm sinh nhật lần thứ 60 của liên minh quân sự giữa Mỹ, Úc và Niu Dilân. Tuần rồi, Washington đã lên tiếng ca ngợi vai trò quan trọng của liên minh này đối với an ninh tại khu vực Châu Á -Thái Bình Dương.
Theo tờ báo, trước tham vọng phát triển hải quân và chiến lược « thu hút » các quốc gia nhỏ trong khu vực của Trung Quốc, Hoa Kỳ muốn tái khẳng định quyết tâm giữ vùng Thái Bình Dương luôn là « hồ của Mỹ ». Điều đó được chứng minh thông qua việc Mỹ không ngừng tăng cường hợp tác với các đồng minh trong khu vực.
Tờ báo cũng nhắc lại, hồi tháng 5, quân đội Mỹ đã tiến hành tập trận chung ngoài khơi Thái Bình Dương với Úc, Niu Dilân, Nhật Bản và Pháp.
Phong trào những người phẫn nộ chưa « làm phẫn nộ » xã hội Pháp
Làn sóng « những người phẫn nộ » đã lan rộng đến nhiều nước và có khuynh hướng tiếp tục phát triển. Thế nhưng, tại Pháp, phong trào này có vẻ yếu ớt. Tuần san Le Monde có bài giải thích bước đầu với hàng tựa : « Tại sao những người phẫn nộ không cất cánh ».
Kể từ ngày 4 tháng này, những người phẫn nộ Pháp đã phát động phong trào « Hãy chiếm giữ khu phố thương mại La Défense », phỏng theo phong trào « Occupy Wall Street » tại Hoa Kỳ. Thế nhưng, trong khi phong trào tại phố Wall Street, Mỹ luôn rầm rộ, thì ở La Défense lại chỉ có vài chục căn lều được dựng lên, và lập tức sau đó bị lực lượng an ninh dẹp ngay. Còn ngày 15/10 rồi, ngày cả thế giới phẫn nộ xuống đường, tại Madrid, Tây Ban Nha có đến 500.000 người tham gia, tại Roma của Ý có đến nhiều chục ngàn người, thì tại Paris chỉ có trên dưới độ 500.
Hồi năm ngoái, tác giả Stéphane Hessel đã cho ra đời quyển sách mang tên « Hãy phẫn nộ », quyển sách được bán đến 2 triệu bản tại Pháp. Thế mà, ngược đời thay, chính trên quê hương của tác giả « Hãy phẫn nộ » lại có ít người phẫn nộ xuống đường !
Tìm hiểu nguyên nhân, Le Monde cho rằng, đầu tiên là do nước Pháp đang trong giai đoạn tiền tranh cử tổng thống. Người dân Pháp có vẻ tin tưởng vào khả năng có sự thay đổi thông qua bỏ phiếu hơn là xuống đường. Trong khi đó, các đảng phái chính trị tập trung tập trung mọi sự chú ý của cử tri vào cuộc bầu cử.
Bên cạnh đó, tình hình mỗi nước mỗi khác, và nước Pháp vì thế dĩ nhiên là có điểm riêng của mình.
Trước hết, Le Monde cho rằng, đảng Xã hội Pháp, đảng đối lập lớn nhất hiện nay, đang có một viễn cảnh tốt đẹp. Sau mười năm không được làm chủ điện Elysée, hiện tại, đảng này đang mang đến một hy vọng thay đổi, và thắng lợi bước đầu là ở các cuộc bầu cử địa phương vừa qua. Điều này không giống với những nước có phong trào phẫn nộ mạnh mẽ như Tây Ban Nha hay Hy Lạp, những nước mà chính phủ cánh tả đương quyền đã tự xa rời quần chúng.
Một điểm khác biệt nữa là, dù khẩu hiệu ở mỗi nước mỗi khác, nhưng nhìn chung, tất cả đều phản đối hệ thống chính trị tả - hữu, một hệ thống mà người biểu tình cho là « thông đồng với thị trường tài chính ». Trong khi đó, xã hội Pháp không quen với kiểu này bởi như vậy có thể sẽ bị cho là cực đoan, tức có thái độ cho rằng « tất cả đều thối nát ».
Cuối cùng, Le Monde cho rằng, dù Pháp cũng thực hiện biện pháp khắc khổ, nhưng trên tổng thể không giống như Tây Ban Nha hay Hy Lạp. Tại Pháp chưa có việc hạ lương hay giảm trợ cấp. Tỉ lệ thất nghiệp của thanh niên có bằng cấp ở Pháp dù ở mức đáng lo ngại nhưng vẫn còn thấp hơn nhiều so với một số nước, như Tây Ban Nha chẳng hạn. Ở xứ sở bò tót, tỉ lệ này đã lên đến gần 50%.
Ngải Vị Vị tiếp tục thu hút báo giới Pháp
Tạp chí Le Monde dành mục ảnh trong tuần của tuần này cho nghệ sĩ Trung Quốc Ngải Vị Vị. Tờ báo cho biết, bức ảnh được chụp lúc ông này đi ra từ cuộc hẹn với luật sư của ông. Ông bị chính quyền Trung Quốc buộc tội trốn thuế và bị phạt đến 15 triệu nhân dân tệ. Trong khi đó, kể từ khi bản án được tuyên, số tiền mọi người gửi về đóng góp giúp ông hiện tại được 8 triệu nhân dân tệ.
Theo Le Monde, nghệ sĩ họ Ngải khẳng định, bản án trên là cách để chính quyền bịt miệng ông.
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký