Trung Quốc : Tuần báo Nam Phương tiếp tục chống chế độ kiểm duyệt hiện hành

Một tuần lễ sau khi công khai phản đối chế độ kiểm duyệt thô bạo mà họ phải gánh chịu, vào hôm nay, 10/01/2013, tờ Nam Phương Chu mạt (tức là tuần báo Nam Phương) đã ra số mới, ngay sau số đã bị chính quyền Trung Quốc sửa chữa, kiểm duyệt.

Tờ Nam Phương Chu mạt (Southern Weekly) số ra hôm nay 10/01/2013 xuất hiện lại trên các quầy báo ở Quảng Đông (REUTERS)

Dù gặp phải rất nhiều sức ép trong những ngày qua, nhưng trong số vừa ra, tờ báo vẫn nhắc lại lời kêu gọi nới lỏng các biện pháp kiểm soát các phương tiện truyền thông, với lý do là với sự phổ cập của Internet, chế độ kiểm duyệt đã trở thành lạc hậu.

Một cách khéo léo, ban biên tập tờ Nam Phương đã công nhận « nguyên tắc Đảng (Cộng sản Trung Quốc) kiểm soát các phương tiện truyền thông », nhưng cho rằng cách thực hiện quyền kiểm soát đó phải « phù hợp với thời đại ». Từ ngữ « phù hợp với thời đại », chính là một khẩu hiệu được các quan chức thường xuyên sử dụng để kêu gọi hiện đại hóa đất nước.

Lời kêu gọi trên đây – dù nhẹ nhàng – nhưng vẫn thể hiện rõ lập trường của tờ Nam Phương, một cơ quan ngôn luận trụ sở ở thành phố Quảng Đông, được biết đến từ lâu như là một tờ báo có quan điểm cải tổ, với những bài điều tra có giá trị các vấn đề nhạy cảm, và thường xuyên bị guồng máy tuyên truyền Nhà nước kiểm duyệt.

Vào tuần trước, một bài xã luận đầu năm kêu gọi sự tôn trọng các quyền tự do cơ bản được Hiến pháp Trung Quốc đảm bảo, đã bị giới kiểm duyệt viết lại hoàn toàn, gây phẫn nộ nơi một phần công luận và các nhà báo – đã quyết định đình công để phản đối. Khi phiên bản không kiểm duyệt được tiết lộ, người biểu tình đã tập hợp ba ngày liên tục trước tòa soạn tờ báo tố cáo chế độ kiểm duyệt.

Cuối cùng thì chính quyền đã lùi bước phần nào vào hôm qua để trấn an dư luận : các bộ phận tuyên truyền chịu trách nhiệm tờ báo sẽ không còn can thiệp trực tiếp để sửa đổi các nội dung của bài vở trước khi công bố.

Theo thông tín viên Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh, trong số phát hành hôm nay, dù không nói gì về sự kiện gây chấn động vừa qua, tờ Nam Phương vẫn gợi đến vụ này bằng lời kêu gọi của minh :

« Vụ việc này đã làm cho chế độ kiểm duyệt tại Trung Quốc trở thành lố bịch. Không thể thụt lùi được nữa ! Đó là thông điệp mà các nhà báo của tuần báo Nam Phương Chu mạt muốn cho mọi người được nghe thấy vào sáng nay.

Số đặc biệt đầu năm bị viết lại của tuần báo vào lúc mà các biên tập viên đi nghỉ, đã được cảm nhận như một sự sỉ nhục đối với một ban biên tập được xem là tự do nhất ở Trung Quốc.

Sự cách biệt giữa những gì người ta có thể đọc trên mạng - khó kiểm soát hơn - và những gì thường được nêu trên các phương tiện truyền thông truyền thống hiện khó thể được báo giới Trung Quốc chấp nhận. Ngày càng có nhiều người sử dụng bút hiệu để phát biểu trên các mạng xã hội, những ý tưởng mà họ không thể đăng trên tờ báo của họ.

Tuần báo Nam Phương đã viết ở trang cuối : Nguyên tắc vẫn là Đảng kiểm soát báo chí, nhưng cách thức thực hiện việc kiểm soát này phải phù hợp với thời đại của mình. Tờ báo như thế đã nhắc lại một bài viết trên tờ Nhân Dân Nhật báo, số ra ngày 07/01 vừa qua.

Tờ Nam Phương Chu mạt không trực tiếp nêu lên việc dân chúng đã động viên nhau đến ủng hộ các nhà báo trong những ngày gần đây. Nhưng thông điệp rõ ràng như trên một tờ « đại tự báo », tương tự như tựa đề một bài đăng trên trang mạng Vi bác của tờ báo : Hệ thống thay đổi, nhưng sự áp bức vẫn còn. »