Trung Quốc : Nợ công địa phương tăng vọt

Hôm qua, 30/12/2013, cơ quan kiểm toán Trung Quốc công bố số liệu nợ công toàn quốc. Điều gây ấn tượng đặc biệt trong các số liệu này là sự tăng vọt của nợ công ở các cấp chính quyền địa phương, trong khi Bắc Kinh liên tục bảo đảm rằng nợ ở địa phương ổn định trong ba năm gần đây. Đây là lần đầu tiên chính quyền Trung Quốc thừa nhận thực trạng nợ công tăng cao. Cơ quan kiểm toán Trung Quốc cũng khuyến cáo các cải cách trong lĩnh vực tài chính công.

REUTERS/Petar Kujundzic

Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tường trình từ Bắc Kinh,

" Cuộc điều tra quốc gia đầu tiên, mà chính quyền đặt hàng « khẩn cấp » vào mùa hè vừa qua, đưa ra một thông tin kép. Trước hết, cuộc điều tra này cho thấy nợ của các cấp chính quyền địa phương tăng vọt. Hơn 67% trong vòng hai năm rưỡi. Cơ quan kiểm toán Trung Quốc cho biết con số này bao gồm các khoản tín dụng và các hợp đồng tài chính khác mà chính quyền các tỉnh, huyện, thành phố, thị xã… đã ký kết.

Toàn bộ các khoản nợ công của chính quyền trung ương và địa phương Trung Quốc, được ước tính là 20.700 tỷ nhân dân tệ (tương đương 2.460 tỷ euro) vào cuối tháng 6, tăng lên khoảng 8% trong thời gian hai năm rưỡi kể trên. Nhiều ngân hàng và các nhà phân tích đã đưa ra cảnh báo về tác động tiêu cực của tình trạng nợ nần này đối với nền kinh tế thứ hai thế giới.

Điểm mới thứ hai, đây là các con số được bản thân chính quyền trung ương công bố. Các thông tin này như vậy khó mà có thể phủ nhận. Nhân dân Nhật báo, cơ quan phát ngôn của đảng Cộng sản Trung Quốc, thừa nhận « sự dũng cảm của ban lãnh đạo mới. […] Các món nợ được che dấu nay được đưa ra ánh sáng ». Xã luận của tờ báo nhận định : « Khi ta chấp nhận đối mặt với xung đột, khi ta không còn che giấu vấn đề nữa, thì ta đến gần đến được kết cục tốt ».

Các món nợ kể trên liên quan một mặt đến tình trạng sản xuất thừa của nhiều lĩnh vực kinh tế tại Trung Quốc, và mặt khác là các dự án cơ sở hạ tầng lớn, được khởi động để giải quyết tạm thời tình trạng kinh tế u ám do khủng hoảng. Để chi phí cho các công trình này, chính quyền các địa phương phải tìm được các khoản vay mượn lớn, nhờ bán đất cho các công ty bất động sản. Tuy nhiên, đây là một nguồn lực có giới hạn.

Tốc độ tăng trưởng nợ công ở Trung Quốc như vậy tăng nhanh hơn là tốc độ tăng trưởng kinh tế, cho dù Bắc Kinh khẳng định chắc chắn là tình hình hiện tại vẫn nằm trong vòng kiểm soát. Toàn bộ số nợ công được đánh giá là từ 50 đến 55% GDP Trung Quốc. Một tỷ lệ rất cao, nhưng vẫn còn tương đối khiêm tốn, nếu so với các nền kinh tế lớn, theo nhận định của ngân hàng Úc-New Zearland ANZ ".

Quản lý nợ của các cấp địa phương, một vấn đề phức tạp

Chuyên gia ngân hàng Úc-New Zearland ANZ bình luận : điều đáng báo động qua các thông tin kể trên là tốc độ tăng của nợ công tại Trung Quốc. Kinh tế gia trưởng của Galaxy Securities ở Bắc Kinh, Pan Xiangdong, hy vọng chính phủ Trung Quốc sẽ siết chặt khả năng vay mượn của các cấp chính quyền địa phương.

Tuy nhiên, theo giới quan sát, việc quản lý nợ của các cấp địa phương là vấn đề phức tạp, vì luật hiện hành cấm chính quyền đi vay trực tiếp từ các ngân hàng hay trên thị trường. Trong nhiều năm trời, rất nhiều chính quyền ở cấp cơ sở đã xây dựng các phương thức riêng để tạo lập nguồn tài chính cho mình. Đây là điều đã dẫn đến tình trạng nợ nần chồng chất tại địa phương, nhưng các thống kê chính thức lại không tính đến.