"Mystery", bộ mặt xã hội Trung Quốc qua lăng kính đạo diễn Lâu Diệp

Chương trình tranh giải trong hạng mục « Un Certain Regard - Nhãn quan độc đáo » của Liên hoan điện ảnh Cannes 2012 vừa mở ra hôm qua 17/05/2012 với bộ phim Trung Quốc « Mystery - Điều bí ẩn » của đạo diễn Lâu Diệp. Thuộc thế hệ thứ sáu của điện ảnh Trung Quốc, với vỏn vẹn chưa đầy một chục bộ phim được cho ra đời từ năm 1994 tới nay, Lâu Diệp vẫn đều đặn được mời đến Cannes Liên hoan điện ảnh lâu đời và uy tín nhất thế giới. Một số người không ngần ngại mệnh danh ông là “đứa con cưng” của Liên hoan.

Đạo diễn Lâu Diệp (giữa) chụp chung với các diễn viên trong phim “Mystery” tại Liên hoan phim Cannes ngày 17/05/2012. REUTERS/Jean-Paul Pelissier

Sau « Tử hồ Điệp » (2003), "Di Hòa Viên" (2006) và "Xuân Phong" (2009), lần này Lâu Diệp trở lại Cannes với « Mystery » trong hạng mục Nhãn quan độc đáo. Tần Hạo, Hác Lôi và Tề Khê là ba diễn viên chính trong phim.

“Điều bí ẩn” là một câu chuyện xoay quanh cặp vợ chồng Lữ Khiết và Vĩnh Chiêu. Như nhiều cặp vợ chồng giàu có khác ở thành phố họ sống trong một căn biệt thự sang trọng ở Vũ Hán, với một đứa con gái và một người giúp việc. Tất cả đều sụp đổ trong một sớm một chiều khi Lữ Khiết biết rằng chồng nàng ngoại tình. Nhưng đấy chỉ là điểm khởi đầu. Vực thẳm còn sâu hơn khi cô gái áo trắng còn rất trẻ vừa xuất hiện bên Vĩnh Chiêu bị xe tông, chết thảm trong một buổi chiều mưa.

Giới điều tra không hoàn toàn tin rằng cái chết đó chỉ là một tai nạn. Thủ phạm, dù đã phóng xe trên đường gây án mạng nhưng chỉ bị tù qua loa khi cha hắn chịu đền bù thỏa đáng cho gia đình nạn nhân và tỏ ra biết điều với các công an. Cái chết của cô gái áo trắng không làm Vĩnh Chiêu thay đổi nếp sống. Lữ Khiết mất dần sự sáng suốt vì ghen tuông và tự ái.

« Mystery » của Lâu Diệp biến dạng thành một bộ phim hình sự. Tác giả của những « Xuân Phong » và « Di Hòa Viên » không chỉ phác họa ra xã hội Trung Quốc vẫn còn trọng nam khinh nữ, vẫn còn đầy dẫy những thành kiến. Một chút ích kỷ của người đàn ông, một ít thâm hiểm của người đàn bà, cộng thêm với thái độ vô trách nhiệm của mỗi cá nhân khiến kịch bản của Lâu Diệp không hoàn toàn là hư cấu.

Ông đã gói thất bại trong quan hệ vợ chồng, hiện tượng năm thê, bảy thiếp, hay những dồn nén và áp lực lên mỗi con người trong xã hội Trung Quốc để đưa được « Mystery »đến với công chúng Cannes sau 5 năm bị cấm hành nghề.

Tuy nhiên tác phẩm mới nhất của Lâu Diệp, như khập khễnh khi tác giả muốn khoác cho « Mystery » chiếc áo của một bộ phim hình sự. Ba nhân vật chính trong phim là vợ chồng Lữ Khiết và cô vợ bé của Vĩnh Chiêu thực sự thiếu chiều sâu. Cả ba cùng mờ nhạt. Họ bị chìm lẫn trong kịch bản quá tham lam của Lâu Diệp. Đạo diễn người Trung Quốc này tưởng chừng như quá vội vã trao cho khán giả tất cả chìa khóa để giải mã « Điều bí hiểm » mà ông muốn chuyển tải đến người xem. Theo giới phê bình « Mystery » không thể sánh được với « Xuân Phong » cách nay ba năm.

Năm 2009 ông trở lại Cannes với tác phẩm « Xuân Phong » nhưng đây là một bộ phim được quay lén và nhất là được sự tài trợ của các nhà đầu tư Pháp và Hồng Kông hỗ trợ. Sau khi ra mắt khán giả Liên hoan Cannes năm 2006 bộ phim « Di Hòa Viên », đạo diễn Lâu Diệp bị tước mất quyền bấm máy. Bởi vì trong đó ông đã dám đả động đến một đề tài cấm kỵ như phong trào mùa xuân Thiên An Môn và đã thu vào ống kính những cảnh làm tình táo bạo táo bạo. Dù thế, chính sách kiểm duyệt của Bắc Kinh đã không làm cho nhà đạo diễn họ Lâu nản chí.