Viktor Bout: quan hệ Mỹ Nga có thể căng thẳng

Vào tối hôm qua, sau khi bị Thái Lan cho dẫn độ qua Hoa Kỳ, Viktor Bout, trùm buôn lậu vũ khí người Nga đã đến New York và bị đưa vào một nhà tù được bảo vệ nghiêm mật. Việc Thái Lan cho Hoa Kỳ dẫn độ nhân vật này qua Mỹ có nguy cơ gây căng thẳng trong quan hệ giữa hai chính quyền Washington và Maxcơva.

Viktor Bout bị Thái Lan cho dẫn độ qua Hoa Kỳ (©Reuters)

Trên nguyên tắc, vào hôm nay, Viktor Bout phải ra trình diện trước một tòa án liên bang để bị truy tố về nhiều tội danh trong đó đặc biệt có tội âm mưu sát hại công dân Mỹ, và hậu thuẫn các tổ chức khủng bố, như lực lượng FARC ở Colombia. Nếu bị xét là có tội, Viktor Bout có thể bị án tù chung thân. Việc Thái Lan cho Hoa Kỳ dẫn độ nhân vật này qua Mỹ để bị xét xử đã tạm đóng lại một tiến trình đấu tranh ngoại giao kéo dài từ hơn hai năm nay, nhưng lại có nguy cơ gây căng thẳng trong quan hệ giữa Washington và Maxkơva. 

Nếu bộ trưởng Tư pháp Mỹ, Eric Holder, đã hoan nghênh việc dẫn độ được Viktor Bout qua Hoa Kỳ, xem đấy là một thắng lợi của nhà nước pháp quyền trên thế giới do những hoạt động của nhân vật này, thì ngược lại, Ngoại trưởng Nga, Serguei Lavrov đã tố cáo một hành động phi pháp mang tinh chất chính trị. Ông cho biết là Nga « sẽ tiếp tục ủng hộ Viktor Bout bằng mọi giá ». 

Xin nhắc lại là từ khi Viktor Bout bị bắt năm 2008, Washington đã ra sức thuyết phục Thái Lan cho dẫn độ tù nhân này sang Mỹ để bị xét xử về tội yểm trợ khủng bố bằng hình thức buôn lậu vũ khí. Nhân vật này bị cho là đã bán vũ khí các lực lượng vũ trang không chỉ ở Châu Phi mà cả ở Châu Mỹ La tinh hay Trung Đông. 

Nga cùng lúc cũng ra sức ngăn cản việc dẫn độ. Lý do, theo giới phân tích, đó là vì Maxcơva sợ rằng viên cựu sĩ quan không quân Xô Viết này sẽ tiết lộ nhiều bí mật, để được giảm án, và điều đó không có lợi cho Maxcơva trong lúc Mỹ Nga đang cải thiện quan hệ. Một ví dụ cụ thể : nếu Viktor Bout cho biết xuất xứ các loại vũ khí ông bán, cách thức ông mua lại từ kho vũ khí của Liên Xô, thì điều đó sẽ liên lụy đến nhiều người ở Maxcơva. 

Nhiều người cho là Viktor Bout, mang ít nhất 7 tên giả, nói 7 thứ tiếng, chắc chắn là một cựu nhân viên tình báo quân đội Liên Xô cũ, do đó nắm giữ được những thông tin hấp dẫn đối với Mỹ. Theo giới phân tích việc đưa Viktor Bout sang Hoa Kỳ xẩy ra vào thời điểm không mấy thuận lợi cho quan hệ Nga Mỹ, mà tổng thống Obama đang ra sức hàn gắn, và được xem như một thành công lớn của chính quyền Obama. 

Công việc trước mắt quả là không dễ dàng với ông Obama, với phản ứng mạnh mẽ của Nga sau vụ dẫn độ Viktor Bout, trong khi tổng thống Mỹ cũng đang cố gắng thúc đẩy Thượng viện Mỹ thông qua hiệp ước giải trừ vũ hạt nhân START, trước cuộc gặp gỡ với tổng thống nga Medvedev ở Hội nghị Thượng đỉnh Nga-NATO dự kiến vào thứ 7 này. 

Phải nói chính sách cải thiện quan hệ với Nga của ông Obama đã mang lại một số kết quả như việc Nga chấp nhận gây sức ép trên Iran trong hồ sơ hạt nhân, hay góp sức với Mỹ trong cuộc chiến chống Taliban ở Afghanistan. Đổi lại thì Maxcơva đã được hậu thuẩn của Washington trong việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới. 

Phát ngôn viên bộ ngoại giao Hoa Kỳ, Philip Crowley, đánh giá là ông không nghĩ việc dẫn độ Viktor Bout có tác động đến quan hệ Mỹ Nga. Nhưng giới phân tích chính trị nhận thấy tình hinh hiện nay không tốt lành đối với quan hệ hai nước. Ông Heather Conlay, chuyên gia về Nga tại trung tâm Chiến lược và nghiên cưú Quốc tế CSIS của Mỹ, nhìn thấy bầu trời đang « vần vũ mây đen ».