Thuế giao dịch tài chính là trọng tâm của thượng đỉnh Pháp-Đức

Tổng thống Pháp đến Berlin trên nguyên tắc là để cùng với thủ tướng Đức chuẩn bị thượng đỉnh Châu Âu được dự trù vào cuối tháng. Nhưng sáng kiến của Paris muốn đơn phương áp dụng thuế giao dịch tài chính sẽ là trọng tâm cuộc họp hôm nay 9/1/2012.

Tổng thống Nicolas Sarkozy và thủ tướng Angela Merkel trong cuộc họp hôm nay 09/01/2012 tại Berlin REUTERS/Fabrizio Bensch

Vào trưa nay, 09/01/2012, phát ngôn viên phủ thủ tướng Đức thông báo tổng thống Nicolas Sarkozy đã làm việc ngay với thủ tướng Angela Merkel. Đôi bên họp báo vào 14 giờ 30 chiều nay, giờ địa phương. Ngày 06/01/2012 ông Sarkozy đã bất ngờ tuyên bố ý định đơn phương áp dụng thuế giao dịch tài chính, còn được gọi là thuế Tobin. Các nước châu Âu - đứng đầu là Đức, không mấy mặn mà hưởng ứng sáng kiến của Pháp.

Phát ngôn viên của thủ tướng Merkel, Steffen Seibert vào hôm nay một lần nữa đã nhắc lại : quyết định đánh thuế vào các khoản giao dịch tài chính « cần phải được đồng thuận của toàn bộ 27 nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu và trước mắt thì đây là điều bất khả thi ». Nhiều thành viên trong Liên Hiệp như là Anh Quốc chẳng hạn đã cực lực chống đối khoản thuế này.

Tuy nhiên theo giới phân tích, cuộc họp tại Berlin hôm nay giữa bà Merkel với ông Sarkozy có nhiều khả năng diễn ra trong bầu không khí căng thẳng, do hiện có quá nhiều bất đồng giữa Pháp và Đức. Điển hình là việc Đức muốn Pháp phải siết chặt thêm chính sách chi tiêu, đồng thời can thiệp nhiều hơn vào Quỹ bình ổn tài chính châu Âu.

Thị trường tài chính châu Âu đang hồi hộp chờ đợi kết quả cuộc họp hôm nay giữa hai lãnh đạo Pháp Đức : đồng euro lại tiếp tục sụt giá so với đồng đô la. Đơn vị tiền tệ châu Âu rơi xuống mức thấp nhất kể từ tháng 9/2010 : một euro đổi lấy 1,26 đô la.

Trở lại với dự kiến đánh thuế các dịch vụ tài chính được Paris đề xướng hôm thứ Sáu vừa qua : ngày hôm qua, hiệp hội các ngân hàng và các nhà đầu tư, các hãng bảo hiểm của Pháp mang tên Paris Europlace đồng thanh phản đối việc Pháp muốn đơn phương áp dụng loại thuế này. Paris Europlace coi đây là một trở lực đối với ngành tài chính ngân hàng, mà hậu quả trực tiếp dẫn tới sẽ là tình trạng khan hiếm tài chính, khan hiếm tín dụng đối với cả khu vực sản xuất tư nhân.

Thuế Tobin là gì ? 

Thuế đánh vào các dịch vụ tài chính còn được gọi là thuế Tobin. Năm 1972, giáo sư người Mỹ, James Tobin (giải Nobel kinh tế năm 1981), là người đầu tiên đã có sáng kiến đánh thuế, dù rất nhẹ (chẳng hạn như 0,01 %) vào các khoản giao dịch tài chính quốc tế hay đánh vào tất cả các khoản giao dịch trên các thị trường tài chính. 

Mục tiêu của thuế giao dịch tài chính 

Ý tưởng ban đầu muốn dùng thuế Tobin là để ngăn chặn - hay ít ra là giới hạn - các hoạt động đầu cơ. Chính các hoạt động đầu cơ gây bất ổn trên thị trường tài chính. Do thuế Tobin chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ (như 0 01%) thì về lâu dài, sẽ không tác động đến các khoản đầu tư. Khoản tiền thuế thu vào được sử dụng để tài trợ cho các chương trình phát triển tại các nước chậm tiến. Gần đây hơn Ủy ban châu Âu thậm chí đã đề nghị sử dụng khoản thuế này để tài trợ cho ngân sách chung châu Âu, qua đó giảm bớt gánh nặng cho các hộ gia đình của các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu.

Kẻ bênh, người chống

Sáng kiến đánh thuế các dịch vụ tài chính gây nhiều phản ứng trái ngược. Các nhà hoạt động nhân đạo thường hoan nghênh thuế Tobin. Bản thân một số quốc gia như Pháp, Đức hay Bỉ cũng như Ủy ban châu Âu, về mặt nguyên tắc cũng cho rằng đây là một sáng kiến hay. Riêng giới ngân hàng, các trung tâm giao dịch chứng khoán, hay các thành trì tư bản như Anh, Mỹ, đương nhiên đã bác bỏ ngay mọi dự án thuế Tobin. Ngân hàng trung ương châu Âu chừng mực hơn, khi cho rằng thuế dịch vụ tài chính phải được áp dụng trên toàn cầu.

Lập luận phản bác thuế Tobin

Lý do chính được đưa ra để phản bác thuế Tobin liên quan đến tính cực kỳ khó khăn trong việc áp dụng loại thuế này ở quy mô toàn cầu. Bất kỳ một quốc gia nào muốn đơn phương áp dụng thuế Tobin cũng sẽ phải chịu nhiều thua thiệt, do giới đầu tư sẽ lập tức di dời cơ sở hoạt động đến những quốc gia không đánh thuế vào các khoản giao dịch tài chính