Vào nội dung chính
Tạp chí kinh tế

Ngành ngân hàng Hy Lạp trong tâm bão khủng hoảng

Đăng ngày:

Hình ảnh những dòng người rồng rắn xếp hàng trước cửa các chi nhánh của ngân hàng Northern Rock bên Anh đợi đến lượt rút tiền khỏi nhà băng vào tháng 9/2007 còn ám ảnh dư luận châu Âu. Lo ngại kịch bản tương tự xảy đến với Hy Lạp đã dấy lên gần đây sau khi các đảng phái chính trị thất bại trong việc thành lập chính phủ liên minh sau bầu cử Quốc hội ngày 06/05/2012.

2012. Trụ sở Ngân hàng Trung ương Hy Lạp tại Athens. Ảnh chụp ngày 16/05/2012.
2012. Trụ sở Ngân hàng Trung ương Hy Lạp tại Athens. Ảnh chụp ngày 16/05/2012. A foreign beggar walks outside the building of the Central Bank
Quảng cáo

Theo lời Tổng thống Hy Lạp nội trong ngày 14/05/2012 tư nhân và doanh nghiệp đã rút ra 800 triệu euro khỏi các quỹ ủy thác ngân hàng. Tính từ sau cuộc bầu cử ngày 6/5 đã có từ 1 tỉ đến 1 tỉ rưỡi euro trên tổng số 170 tỉ được ký gửi vào ngân hàng Hy Lạp được rút ra.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hy Lạp cho rằng hiện tượng nói trên có thể giải thích được sau khi Athens liên tục thông qua 3 kế hoạch khắc khổ vào tháng 5/2010 rồi tháng 11/2011 và trong hai tháng đầu năm 2012. Theo thống kê của Ngân hàng Trung ương Hy Lạp mỗi tháng, ngành ngân hàng bị thất thoát tới 5 tỉ euro và đương nhiên kết quả bầu cử ngày 6/5 lại càng khiến dư luận nao núng.

Người dân Hy Lạp rút tiền khỏi nhà băng vì nhiều lý do : thu nhập sụt giảm vì bị giảm trợ cấp xã hội và thất nghiệp các hộ gia đình phải lấy tiền tiết kiệm ra để sống. Nhưng theo các nhà phân tích thành phần này chỉ chiếm số ít. Nguyên nhân chính khiến các khoản ủy thác ngân hàng giảm đi từ 25 đến 30 % trong những tháng gần đây do tư nhân và các doanh nghiệp ngày càng mất tin tưởng vào hệ thống ngân hàng quốc gia cũng như họ đang chuẩn bị đối phó với trong trường hợp Hy Lạp từ bỏ đồng tiền chung châu Âu để quay lại với đồng drachme.

Vậy thì tiền rút ra khỏi hệ thống ngân hàng Hy Lạp được chuyển về đâu ? Một phần lớn được dùng để đầu tư vào địa ốc. Đành rằng tình trạng hiện nay không mấy sáng sủa nhưng trong mắt người dân Hy Lạp, những ai có điều kiện thì nhà đất vẫn được coi là những giá trị bảo đảm.

Một số khác chuyển tiền để mua vàng hoặc giữ tiền trong nhà. Riêng các cơ sở làm ăn, thì đã chuyển tiền ra ngoại quốc đề phòng rủi ro Hy Lạp bị loại khỏi vùng euro. Áp lực trên Athens càng lớn sau khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ngày 17/5 thông báo tạm gián đoạn mọi liên lạc với chính quyền Hy Lạp cho đến ngày 17/6 tức là cho đến cuộc bầu cử lần tới. Tuy nhiên, tất chỉ có 30 % khoản tiền được rút ra khỏi các ngân hàng Hy Lạp được đem ra đầu tư ở nước ngoài.

Lo ngại chính không phải do các ngân hàng Hy Lạp bị suy yếu, bị thiếu vốn hoạt động hay do không có đủ vốn dự trữ. Hiện tượng mất lòng tin nơi các ngân hàng bắt nguồn từ các cuộc khủng hoảng liên tiếp cũng như từ việc cơ quan thẩm định tài chính Fitch hôm 18/5 hạ điểm của 5 ngân hàng Hy Lạp từ điểm B xuống còn 3 chữ C. Theo đánh giá của Fitch nếu như không được các Ngân hàng Trung ương Hy lạp và Ngân hàng Trung ương Châu Âu « vào nước biển » thì 5 cơ sở nói trên có nguy cơ bị phá sản.

Câu hỏi đang được các nhà đầu tư nêu lên, là liệu Ngân hàng Trung ương châu Âu BCE có còn tiếp tục hỗ trợ cho các ngân hàng Hy Lạp nữa hay không sau ngày bầu cử 17/6 sắp tới. Biết rằng đảng Syriza cánh tả vốn chống đối đường lối khắc khổ mà Bruxelles đang áp đặt đối với Athens trong cuộc tuyển cử đầu tháng đã về nhì. Hơn thế nữa các cuộc thăm dò dư luận cho thấy Syriza có triển vọng về đầu trong cuộc bầu cử vào giữa tháng 6 tới đây. Điều đó có nghĩa là có nhiều khả năng chính phủ sắp tới của Hy Lạp sẽ không tiếp tục đi theo con đường đã được Châu Âu và IMF vạch sẵn.

Theo quan điểm của cơ quan thẩm định tài chính Fitch, viễn cảnh Hy Lạp bước ra khỏi khu vực đồng euro lại càng thêm rõ nét. Fitch báo trước hàng loạt hàng các doanh nghiệp tư nhân sẽ phá sản, Hy Lạp sẽ mất khả năng thanh toán nợ vay bằng đồng euro. Chính vì thế cựu Thủ tướng Bỉ Guy Verhofstadt và cũng là nghị viên châu Âu hy vọng kịch bản này không xảy ra :

« Tôi hy vọng Hy Lạp tiếp tục ở lại trong khối euro vì 2 lý do. Thứ nhất là đối với bản thân nước này : Hy Lạp không thể đơn phương giải quyết khủng hoảng kinh tế một khi bước ra khỏi khu vực đồng euro. Tình hình có nguy cơ còn xấu đi hơn, nghĩa là Hy Lạp sẽ đi từ suy thoái kinh tế đến khủng hoảng nghiêm trọng hơn nữa. Riêng Liên hiệp Châu Âu, và khối sử dụng đồng tiền chung châu Âu, thì cả hai cùng chưa sẵn sàng để trông thấy một nước thành viên bị loại khỏi khối này. Đe dọa lớn nhất là sự ra đi của Hy Lạp sẽ kéo theo các mắt xích yếu kém khác của khu vực như là Bồ Đào Nha hay Ailen và kế tiếp nữa là Tây Ban Nha và Ý. Điều đó có nghĩa là trong hai năm qua, kể từ khi khủng hoảng bùng lên châu Âu chưa hoàn tất việc xây dựng một bức tường chắn hỏa hoạn lây lan, để tránh cho các nước khác trong khu vực đồng euro lâm vào khủng hoảng ».

Khả năng Hy Lạp rời khỏi khu vực đồng euro

Khả năng Hy Lạp rời khỏi khu vực đồng euro không còn là điều cấm kỵ. Cuối tuần trước Ủy viên châu Âu đặc trách hồ sơ thương mại Karel de Gucht đã lỡ lời cho rằng, cả Ngân hàng Trung ương Châu Âu lẫn Ủy ban châu Âu đều đang nghiên cứu giải pháp này. BCE và Bruxelles liền sau đó đã bác bỏ tin trên. Nhưng dường như một số các tổ chức đang chuẩn bị để đối phó với kịch bản Hy Lạp ra khỏi khối euro. Một hãng chuyên in tiền đang sửa soạn để có thể ấn hành đồng drachme, đơn vị tiền tệ của Hy Lạp trong một thời gian rất ngắn.

Vấn đề đặt ra là liệu đây có phải là giải pháp giúp quốc gia này thoát khỏi khủng hoảng và xóa được khoảng nợ công tương đương với gần 150 % GDP hay không ?

Trả lời câu hỏi chia tay với khối euro sẽ có lợi hay không cho Hy Lạp, giáo sư kinh tế Daniel Cohen cho rằng trong ngắn hạn, câu trả lời sẽ là không. Trước hết một khi từ bỏ đồng euro để quay trở lại với đồng drachme, đơn vị tiền tệ quốc gia Hy Lạp sẽ bị mất giá 50 %. Điều đó có nghĩa là hàng nhập khẩu vào Hy Lạp sẽ trở thành một thứ xa xỉ phẩm. Lạm phát qua đó gia tăng. Ngành ngân hàng lâm vào cảnh lao đao trong một thời gian đầu.

Nhưng theo giáo sư Cohen, sau giai đoạn hỗn loạn ban đầu, sản xuất và xuất khẩu của Hy Lạp sẽ có khả năng cạnh tranh cao hơn. Tuy nhiên kịch bản này chỉ có thể xảy tới với điều kiện là chính quyền Athens thực sự có những biện pháp để vực dậy tăng trưởng để thu hút đầu tư cho giai đoạn ít nhất là từ 5 đến 10 năm sắp tới. Nhìn từ góc độ đó, sự ra đi của Hy Lạp sẽ là một « tai họa » đối với khối euro. Một quốc gia có trọng lượng chỉ bằng 2 % GDP của toàn khối, nhưng Hy Lạp sẽ làm lung lay toàn khối bởi vì sau Hy Lạp, một số các thành viên đang gặp khó khăn khác cũng sẽ ra đi.

Pháp nạn nhân đầu tiên trong trường hợp Hy Lạp rút lui khỏi vùng euro

Riêng đối với nước Pháp, một trong những đối tác chính của Hy Lạp sẽ bị thiệt hại nhiều nhất. Vào tháng 12/2011, tổng nợ công của Hy Lạp lên tới 368 tỉ euro tương đương với 160 % tổng sản phẩm nội địa nước này. Trong bốn tháng qua, Athens đã trả được bớt nợ, kéo tổng số nợ nói trên xuống còn 280 tỉ euro vào tháng 3/2012.

Châu Âu là chủ nợ lớn nhất của Hy Lạp do đang nắm giữ tới 291 trên tổng số 368 tỉ nợ của chính quyền Athens. Người dân châu Âu nắm giữ nợ của Hy Lạp qua ba ngả đó là tín dụng song phương giữa cấp nhà nước, qua trung gian Ngân hàng châu Âu BCE và qua Quỹ bình ổn tài chính FESF.

Nước Pháp hiện bị coi là một trong số những đối tác dấn thân nhiều nhất vào Hy Lạp vì thế cho nên, trong trường hợp Athens từ bỏ đồng euro, thì Pháp sẽ trở thành nạn nhân hàng đầu : thiệt hại của toàn nước Pháp đối với Hy Lạp sẽ lên tới khoảng 100 tỉ euro.

Thứ nhất Pháp đang kiểm soát đến 65 tỉ euro (23 %) nợ công của Hy Lạp. Thêm vào đó các ngân hàng Pháp còn nắm đến 38 tỉ tín dụng đã cấp cho các doanh nghiệp Hy Lạp. Thứ nhì là trong lĩnh vực xuât khẩu, Pháp là nhà cung cấp đứng hàng thứ 6 cho quốc gia vùng Địa Trung Hải này, đứng sau Đức, Nga, Ý, Trung Quốc và Hà Lan. Hy Lạp trong tư thế nhập siêu so với Pháp.

Điều đáng chú ý thứ ba là về phương diện đầu tư, theo thống kê được Ngân hàng Trung ương Hy Lạp cung cấp, đầu tư trực tiếp của Pháp vào Hy Lạp lên tới 2,8 tỉ euro, tương đương gần 3 % tổng số vốn đầu tư vào nước này. Như vậy Pháp là quốc gia đầu tư lớn hàng thứ tư đối với Hy Lạp. Chỉ riêng trong năm 2010 đã có tới 150 doanh nghiệp Pháp dấn thân vào thị trường Hy Lạp, hiện diện trong nhiều lĩnh vực kinh tế từ ngành phân phối đến dược phẩm, từ du lịch đến năng lượng, từ công nghiệp hàng không đến ngành sản xuất xe hơi.

Nhìn đến ngành ngân hàng, theo thẩm định của ông Eric Dor, giám đốc điều hành môn quản trị kinh doanh tại đại học Lille, miền bắc nước Pháp : qua trung gian của Ngân hàng Trung ương nước này, Ngân hàng Trung ương Pháp đã cho các ngân hàng Hy Lạp vay 16 tỉ euro. Bên cạnh đó trong kế hoạch xóa 50 % nợ công của Hy Lạp đang do các ngân hàng tư nhân quốc tế kiểm soát, các cơ quan tài chính của Pháp đã bị thiệt hại thêm 1,8 tỉ euro. Nhìn chung các ngân hàng Pháp đã cấp tới gần 40 tỉ euro tín dụng cho các tư nhân ở Hy Lạp. Nếu như Athens ra khỏi eurozone, và sử dụng đồng drachme, đơn vị tiền tệ của Hy Lạp lại mất giá thêm 50 % nữa thì coi như ngành tài chính của Pháp mất đi thêm một nửa khoản tiền 40 tỉ nói trên. Chỉ riêng ngân hàng Crédit Agricole sẽ bị mất hơn 2,5 tỉ euro.

Nói cách khác yếu kém tài chính và kinh tế của Hy Lạp sẽ gây vạ lây cho ngành ngân hàng Pháp. Ngoài những thiệt hại trực tiếp giới tài chính Pháp còn phải chịu tác động gián tiếp khi các cơ quan thẩm định cho rằng phần vốn lõi của các ngân hàng Pháp bị giảm đi, nhà nước Pháp phải chia sẻ một phần gánh nặng của Hy Lạp. Bản thân nước Pháp sẽ phải đi vay tín dụng của quốc tế với lãi suất cao hơn, nợ công của Pháp sẽ lại tăng lên và bản thân nước Pháp sẽ rơi vào các vòng luẩn quẩn. Hậu quả sau cùng là những cơ quan thẩm định về mức độ rủi ro như Standard & Poor's hay Fitch chỉ chờ có thế để hạ điểm tín nhiệm của Paris.

Thiệt hại đối với nước Đức của Thủ tướng Merkel cũng sẽ lớn không kém khi biết rằng Đức là đối tác thương mại và đầu tư hàng đầu của Hy Lạp.

Trước mắt cả châu Âu lẫn Hy Lạp cùng chưa biết là để rút khỏi khu vực đồng euro, thì Athens và Bruxelles sẽ phải làm những gì một cách cụ thể và về phương diện pháp lý, Bruxelles chưa biết trong trường hợp cần thiết, một thành viên có thể rút lui khỏi eurozone bằng cách nào.

Một mối băn khoăn khác cũng đang bắt đầu dấy lên đó là điều gì sẽ xảy tới nếu như Hy Lạp mất khả năng thanh toán nhưng vẫn trụ lại trong khối euro ? Nếu như Athens từ chối tiếp tục áp dụng các biện pháp thắt lưng buộc bụng mà cộng đồng quốc tế đã áp đặt, thì Hy Lạp bị khu vực đồng euro, Ngân hàng Trung ương Châu Âu và Quỹ Tiền tệ Quốc tế cắt viện trợ tài chính. Hy Lạp khi đó lập tức lâm vào cảnh vỡ nợ nhưng điều đó không bắt buộc quốc gia này phải rời khỏi khối euro. Đây là kịch bản mà châu Âu đang lo ngại hơn cả.

Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí

Tải ứng dụng RFI để theo dõi toàn bộ thời sự quốc tế

Xem các tập khác
Không tìm thấy trang

Nội dung bạn đang cố truy cập không tồn tại hoặc không còn khả dụng.