Vatican rung chuyển do căng thẳng nội bộ

Hàng chục tài liệu mật bị tiết lộ, quản gia của Giáo hoàng bị bắt giữ, chủ tịch ngân hàng của Tòa thánh bị cách chức, các vụ liên tiếp xảy ra đang làm rung chuyển Vatican, phản ánh những căng thẳng nội bộ trong quốc gia nhỏ nhất thế giới này.

Đức giáo hoàng Benedicto XVI thắp nến cầu nguyện tại nhà thờ thánh Phêrô, 07/04/2012 (REUTERS)

Hôm qua 25/05/2012, Vatican loan tin là lực lượng hiến binh của Tòa thánh vừa bắt giữ một người « sở hữu bất hợp pháp những tài liệu mật ». Người bị bắt không ai khác hơn, chính là Paolo Gabriele, 46 tuổi, Quản lý trưởng Văn phòng Quản gia của Giáo hoàng Benedicto 16 từ năm 2006, tức là một nhân vật rất tin cẩn của Ngài và là một trong số hiếm hoi những người tiếp xúc trực tiếp với vị lãnh đạo Giáo hội Công giáo La Mã. Đây quả là một vố rất đau đối với vị Giáo hoàng 85 tuổi, mà theo một nguồn tin thân cận, đã rất « đau buồn và sững sờ » về vụ này. 

Trước đó, ngày 24/05, Hội đồng quản trị ngân hàng Vatican IOR đã bỏ phiếu bất tín nhiệm chủ tịch của ngân hàng này, Ettore Gotti Tedeschi. Vào năm 2009, việc bổ nhiệm ông Tedeschi, một chuyên gia về « đạo đức tài chính », làm chủ tịch ngân hàng IOR, đã dấy lên hy vọng là nền tài chính của Vatican sẽ được trong sạch hóa. Thế mà nay ông Tedschi lại bị trách cứ là « đã không hoàn thành một số nhiệm vụ quan trọng hàng đầu ». Trong lịch sử của Vatican, chưa bao giờ có một quan chức cao cấp bị cách chức một cách bất ngờ và một cách mạnh mẽ như vậy. 

Báo chí Ý đã đưa ra một số giả thuyết để giải thích về vụ cách chức này : Có thể là ông Tedeschi bất đồng với Hồng y Tarcisio Bertone, nhân vật số 2 của Vatican, về nhiều vụ liên quan đến quyền lợi tài chính của Tòa thánh ở Ý, hoặc có thể ông đã tiết lộ một số tài liệu mật, theo hướng muốn minh bạch hóa các vấn đề tài chính của Vatican. 

Hiện giờ chưa biết giả thuyết nào là đúng, vì cả ông Tedeschi và Vatican đều giữ im lặng. Tối qua, Tòa thánh chỉ thông báo là ông Ronaldo Hermann Schmitz, hiện là nhân vật số hai của ngân hàng IOR, lên thay ông Tedeschi. 

Trong khi đó, vào thứ bảy tuần trước, một cuốn sách gây chấn động mạnh vừa được xuất bản tại Ý. Cuốn sách tựa đề « Sua Santita » của nhà báo Gianluigi Nuzzi đăng lại hàng chục bản fax tối mật gởi mà Giáo hoàng là người nhận hoặc Giáo hoàng có biết nội dung. Những tài liệu này làm nổi rõ những tranh cãi trong nội bộ Tòa thánh về tình hình thuế khoá của Giáo hội, về tình hình tài chính của các viện Công giáo, về các vụ tai tiếng tình dục của các linh mục Dòng Các Cha đạo binh Chúa Kitô ... 

Toà thánh Vatican đã phản ứng rất giận dữ về cuốn sách nói trên và đã doạ sẽ kiện nhà xuất bản và tác giả, tuy rằng những tài liệu được công bố chẳng có gì là bất ngờ, cho dù chúng phản ánh những căng thẳng giữa các hồng y. 

Những căng thẳng này là hệ quả tất yếu của việc Giáo hoàng Benedicto 16 đang cố gắng cải tổ quốc gia nhỏ nhất thế giới này. Năm 2010, Ngài đã thành lập Cơ quan Thông tin Tài chính, nhưng quyền hạn của cơ quan này vẫn còn là chủ đề gây tranh cãi. Về phần ngân hàng IOR, sau nhiều vụ tai tiếng vào thập niên 1980, đã cải thiện được hình ảnh dưới thời Giáo hoàng Benedicto 16. 

Điều làm cho Vatican lo ngại nhất đó là nhiều nhân vật cao cấp trong bộ máy lãnh đạo đã quyết định phản bội, nhưng đây có phải là một âm mưu nhằm làm mất uy tín Tòa thánh, hay đây là một âm mưu chống hồng y Bertone, một người được cho là liêm khiết, nhưng bị chỉ trích vì quản lý kém cõi ? Hậu trường Vatican còn hứa hẹn nhiều bất ngờ khác.