Putin – Obama : Tay bắt mà mặt không mừng

Tiếp xúc giữa hai nguyên thủ Mỹ - Nga tại G20 là tâm điểm chú ý của truyền thông trong bối cảnh quan hệ Washington - Matxcơva ngày càng lạnh nhạt trong những tháng gần đây và cộng đồng quốc tế đang rất phân rẽ trong khả năng can thiệp quân sự vào Syria. Hình ảnh tay nắm tay và nụ cười thể hiện trước ống kính của hai nguyên thủ Mỹ - Nga trên thềm điện Constantin đã không thể xua tan được bầu không khí căng thẳng trùm lên thượng đỉnh G20.

Vladimir Putin đón Barack Obama trước thượng đỉnh G20, cung Constantine, gần St. Petersburg, 05/09/2013. REUTERS/Grigory Dukor

Nhìn chung trong ngày đầu tiên của hội nghị thượng đỉnh G20 - nhóm các quốc gia giàu mạnh nhất hành tinh - lãnh đạo các nước tham dự đã cố gắng tỏ ra thân thiện trước báo giới để che lấp những bất đồng sâu sắc.

Vào lúc 13 giờ, giờ quốc tế, Tổng thống Nga Vladimir Putin chờ người đồng cấp Mỹ Barack Obama cùng lãnh đạo các nước G20 tại thềm điện Constantin, nơi diễn ra thượng đỉnh này, nằm trên vịnh Phần Lan, cách cố đô Saint-Petersbourg 15 km về phía tây nam. Hai lãnh đạo Mỹ-Nga siết tay nhau, nở nụ cười trước dàn camera, máy ảnh và trao đổi một vài câu.

Trên thực tế, buổi dạ tiệc trong khung cảnh sang trọng của một cố cung thời Sa hoàng chỉ « khẳng định thêm sự chia rẽ » trong vấn đề Syria, chủ đề nóng bỏng nhất hiện nay, như nhận định của nguyên thủ Ý Enrico Letta qua Twitter.

Căng thẳng trong quan hệ Obama-Putin không chỉ liên quan đến khủng hoảng Syria, mà đã tích tụ từ nhiều tháng, đặc biệt với việc Tổng thống Mỹ hủy bỏ cuộc gặp tay đôi với Tổng thống Nga bên lề G20, sau khi Matxcơva chấp nhận cho cựu nhân viên tư vấn tình báo Snowden tỵ nạn chính trị. Obama thường xuyên chỉ trích luật kỳ thị người đồng tính của Putin, được ban hành hồi tháng 6/2013. Về vấn đề này, ông Putin hứa sẽ có cuộc gặp ngày hôm nay với đại diện của giới đồng tính Nga tại Saint-Petersbourg. Đầu tháng 8, Tổng thống Mỹ chỉ trích Nga muốn khôi phục lại không khí thời « Chiến tranh lạnh ».

Cuộc đón tiếp hoành tráng của Tổng thống Nga đối với lãnh đạo các nước G20, được lưu lại ở các cung điện nhỏ duyên dáng, cùng với việc thưởng ngoạn màn pháo hoa tối qua và các trích đoạn vở opera Traviata, có vẻ như không thực sự tương thích với bối cảnh căng thẳng hiện nay. 

Cuộc trao đổi chớp nhoáng giữa hai nguyên thủ Nga-Mỹ dường như chỉ là một thủ tục ngoại giao bắt buộc, nếu so sánh với nụ cười mà Thủ tướng Đức Angela Merkel và người đứng đầu điện Kremlin dành cho nhau.

Một vài thời khắc tự nhiên hiếm hoi

Trước các cuộc đón tiếp rất mang tính thủ tục này, Thủ tướng Đức đã có một cuộc gặp bất ngờ với Tổng thống Pháp François Hollande. Bà Angela Merkel có cuộc nói chuyện khoảng 15 phút với nguyên thủ Pháp để bảo vệ lập trường của tuyệt đại đa số các nước Châu Âu, bác bỏ mọi hình thức can thiệp quân sự vào Syria, và ưu tiên tuyệt đối dành cho con đường chính trị.

Syria không phải là chủ đề duy nhất làm căng thẳng quan hệ giữa các cường quốc.

Barack Obama và Tổng thống Brazil Dilma Rousseff đã tới bữa ăn tối chính thức rất muộn, sau cuộc nói chuyện tay đôi. Quan hệ giữa Brazil và Hoa Kỳ đóng băng sau các phát giác về việc gián điệp Mỹ theo dõi Tổng thống Brazil.

Đa số các khách mời đi bộ đến buổi dạ tiệc và theo từng nhóm vào khoảng hơn 17 giờ (GMT). Họ lợi dụng quãng đường ngắn này để trao đổi riêng.