Glenn Greenwald, kẻ làm cả chính quyền Mỹ bối rối

Edward Snowden được nhiều người biết đến, nhưng còn rất nhiều tài liệu mật của Snowden còn chưa được công bố. Người nắm giữ kho « thuốc nổ » đó chính là Glenn Greenwald, một nhà báo người Mỹ từng làm việc cho tờ báo Anh, The Guardian. Gần nửa năm qua, mỗi lần Greenwald hé lộ thêm thông tin được Snowden cung cấp, chính quyền Mỹ lại đau đầu và phải giải thích với các đối tác quốc tế về những hành vi như là nghe lén điện thoại của Thủ tướng Đức, hay âm thầm theo dõi Brazil.

Nhà báo Glenn Greenwald, làm việc cho «Guardian», đang điều trần tại Tiểu ban điều tra Thượng viện Brazil, Brasilia, ngày 09/10/2013 AFP/Evaristo Sa

Quan hệ giữa Washington và nhiều « nước bạn » từ Âu sang Á và ngay cả tại Châu Mỹ đã nguội lạnh khi các vụ do thám, theo dõi do Cơ quan An ninh Quốc gia NSA tiến hành được đưa ra ánh sáng.

Glenn Greenwald là ai ? Duyên cớ nào đã đưa chân nhà báo này đến Hồng Kông và trở thành điểm tựa của Snowden ? Greenwald còn nắm giữ những thông tin nào có thể khiến tình báo Hoa Kỳ phải « đứng ngồi không yên » ?

Phóng viên của tuần báo Pháp Télérama đã tiếp xúc với Glenn Greenwald tại Rio de Janeiro, Brazil, nơi anh đã định cư từ gần một chục năm qua. Greenwald là một công dân Mỹ, sinh ra New York năm năm 1967. Trước khi hành nghề nhà báo, anh đã từng là luật sư, là một nhà viết blog.

Glenn Greenwald cộng tác với nhiều tờ báo Mỹ. Năm 2009 anh được trao tặng giải thưởng dành cho nhà báo tự do. Một năm sau Greenwald đoạt giải thưởng dành cho người viết báo mạng. Tháng 8/2012, anh bắt đầu cộng tác với tờ báo Anh The Guardian và với tư cách phóng viên của tờ báo này, Glenn Greenwald đã tiếp xúc với Edward Snowden, rồi tiết lộ những « thông tin động trời » về hành tung của ngành tình báo Mỹ do Snowden cung cấp.

Trả lời tạp chí Pháp, Glenn Greenwald nhắc lại điểm khởi đầu của sự hợp tác với cựu nhân viên tình báo Hoa Kỳ, Edward Snowden. Mười năm hành nghề luật sư, Greenwald luôn khẳng định lập trường trên các hồ sơ có liên quan đến quyền tự do dân sự. Bốn năm sau biến cố 11 tháng 9, khi hai tòa tháp đôi của khu thương mại World Trade Center ở New York bị tấn công, Glenn Greenwald đã lập ra một trong blog lấy tên « Unclaimed Territory ». Trang blog này chủ yếu đánh động dư luận về những thay đổi trong chính sách của Hoa Kỳ.

Về phần mình, Snowden tìm kiếm một điểm tựa đáng tin cậy, một người nắm rõ hồ sơ về những hoạt động mờ ám của bộ máy an ninh Hoa Kỳ và nhất là người đó phải có khả năng chịu đựng áp lực từ mọi phía. Theo lời kể của Glenn Greenwald, vào cuối năm 2012, Snowden đã tìm cách liên lạc với anh qua email. Bức điện thư đầu tiên có nội dung khá mơ hồ. Trong đó Edward Snowden hướng dẫn cho Greenwald sử dụng một chương trình phần mềm đặc biệt để hai người có thể trao đổi với nhau một cách an toàn.

Trước sự thờ ơ của Glenn Greenwald, Snowden đã tìm cách thuyết phục phóng viên của báo The Guardian qua trung gian một người thứ ba là nhà làm phim người Mỹ Laura Poitras. Nữ đạo diễn Laura Poitras chuyên thực hiện phim tài liệu có liên quan đến các hoạt động của ngành tình báo. Khi đó Poitras đang làm việc tại Berlin.

Poitras là người đã hướng dẫn cho Glenn Greenwald để anh liên lạc được với Snowden ngoài vòng kiểm soát của « tai mắt » Hoa Kỳ. Đến giữa tháng 5/2013 thì Greenwald nối được đường dây đỏ với Snowden. Snowden đề nghị họ gặp nhau ở Hồng Kông. Greenwald thuyết phục ban biên tập báo Guardian để cho anh đáp máy bay tới Hồng Kông. Mọi chuyện bắt đầu từ đó. Greenwald và Snowden gặp nhau tại một khách sạn.

Trái với lo ngại của cả cựu nhân viên tình báo Hoa Kỳ lẫn nhà báo Glenn Greenwald, dư luận thế giới không hề dửng dưng trước những thông tin liên quan đến lối hành xử của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ .

Về câu hỏi liệu Greenwald có còn nhiều thông tin nóng hổi chưa tiết lộ ra bên ngoài hay không, đương sự cho biết « phần lớn » những tin anh được Snowden cung cấp vẫn còn được giấu kín ở một nơi bí mật. Cựu phóng viên của báo Guardian cho hay, anh đang nắm giữ nhiều tài liệu về nội dung thư từ mà Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ thu thập được cũng về phương cách hoạt động của NSA. Theo Glenn Greenwald, chắc chắn những tài liệu đó, sẽ gây chấn động trong dư luận.

Vấn đề đặt ra là chính phủ Mỹ có thể theo dõi tất cả những thư từ liên lạc, có thể chặn bất kỳ một lá thư nào hay biết rõ ai liên lạc với ai và những người đó liên lạc với nhau với nhịp độ nào. Vì vậy Glenn Greenwald hết sức thận trọng.

Bản thân anh và những người chung quanh đang chịu nhiều áp lực, nếu không muốn nói là bị sách nhiễu, hù dọa. Nhưng Greenwald khẳng định anh sẽ cho công bố cho đến tài liệu cuối cùng tất cả những gì được Snowden chuyển đến tay anh. Đối với Glenn Greenwald, đó là nhiệm vụ của một nhà báo, có nghĩa là phải phơi bày ra ánh sáng những kế hoạch mà các giới có thế lực đang chuẩn bị trong bóng tối.