Kịch bản của Vladimir Putin đối với Ukraina

Kịch bản chia cắt đất nước Ukraina đang ngày càng trở nên rõ nét với sự hỗ trợ của một bộ phận người Ukraina thân Nga, những người đang muốn quay lại núp bóng Matxcơva. Kịch bản trên đang được cụ thể hoá ở Crimée và sẽ được sáng rõ hơn sau cuộc trung cầu dân ý tại nước Cộng hoà tự trị Crimée vào ngày 16/03/2014. Ý đồ ly khai của Crimée đã được Matxcơva cũng như cá nhân Tổng thống Vladimir Putin đón nhận hồ hởi trước sự bất lực của Kiev cũng như phương Tây.

Những toan tính của Putin về Ukraina. Reuters

RFI phỏng vấn ông Pierre Lorrain, nhà báo, nhà văn Pháp và là một chuyên gia về Nga.

Hỏi : Điều gì đang diễn ra trong đầu ông Vladimir Putin ? Hành động và lập trường của Tổng thống Nga về Ukraina trong những ngày qua có phản ánh những gì ông ta đang toan tính ?

Pierre Lorrain : Quả thực là rất khó có thể đặt mình vào vị trí của Vladimir Putin do ông ta rất có nghệ thuật trong việc gây bất ngờ những người đối mặt ông. Đơn giản là bởi vì người ta có cảm giác như ông ta là người suy tính xa hơn một chút so với điểm chung của các nhà chính trị trên thế giới hiện nay. Những gì đang diễn ra tại Ukraina, đặc biệt là tại Crimée, đã được ông ta suy tính chín mùi từ lâu nay rồi.

Thực tế là ông Putin đã lên gân rất mạnh. Đe doạ can thiệp quân sự vào Ukraina, kiểm soát toàn bộ vùng Crimée với sự ủng hộ và và hợp tác của chính quyền địa phương đã đặt phương Tây trước một sự bất trắc khó xử. Người ta không biết hành động thế nào trước sự việc đó bởi vì ngày nay người ta không thể tự nhiên phản ứng.

Nói tóm lại, điều mà ông Putin muốn thì đã rõ ràng từ lâu nay rồi, đó là vùng Crimée ít nhất phải độc lập với Kiev. Nếu còn ở lại trong lòng Ukraina thì Crimée, theo quy định năm 1992, vẫn được hưởng quyền tự trị rộng rãi. Đây là điều tối thiểu.

Tiếp đó là khả năng Crimée trở thành một nước Cộng hoà độc lập như kiểu Kosovo. Tình hình hiện nay gần giống như vậy. Đó là dân gốc Nga rất đông và việc vùng đất này nằm trong một nước là điều ông ta không muốn lắm. Khả năng thứ ba là sáp nhập, tức là Crimée đề nghị được sáp nhập vào nước Nga và Nga đã chấp nhận.

Hỏi : Có phải Vladimir Putin đang theo đuổi đường lối « nước Nga hùng cường » ?

Pierre Lorrain : Không phải trong logic của một nước Nga hùng cường nhưng là của một nước Nga biết bảo vệ lợi ích của mình và có khả năng làm được việc đó. Trong khi phương Tây bảo vệ các lợi ích của họ theo cách tương tự ở các khu vực như người ta vẫn gọi là sân sau của họ mặc cho sự phản đối của Matxcơva. Phương Tây cũng đặt được gần như những gì họ muốn. Người ta đã thấy điều đó ở Libya, ở Irak. Cách đây hơn hai chục năm thì người ta cũng đã thấy điều đó ở Panama. Khi ấy Hoa Kỳ bằng sức mạnh quân sự đã bảo vệ quyền được đi qua con kênh Panama trước sự chống đối của nhà độc tài Noriega. Nhưng những gì phương Tây được phép làm thì dường như lại là điều cấm đối với Nga. Và thế là Vladimir Putin nói thẳng ra rằng « Không, chúng ta cũng có quyền bảo vệ các lợi ích của chúng ta ».

Hỏi : Điều gì đã khiến chiến lược của Putin thoát ra khỏi ngoài tầm các nước phương Tây ?

Pierre Lorrain : Đơn giản là bởi vì đối mặt với Putin, chúng ta, các nước phương Tây, không đưa ra được cách thức của một chính sách nhất quán. Thật phi lý, chẳng hạn như việc khởi phát đàm phán một kế hoạch thoát ra khỏi khủng hoảng ở Kiev. Chính các bộ trưởng của châu Ấu, nhất là Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius, đã bảo lãnh cái kế hoạch thoát ra khỏi khủng hoảng hôm 21/2 vừa rồi. Kế hoạch này đã bị đối lập dù đã ký hôm 22/2 bỏ rơi. Thế rồi cũng chính chúng ta lại nói : « không có gì nghiệm trọng cả, cho qua ». Không, không thể cho qua được trong những điều kiện như thế bởi vì như vậy ta sẽ tự động dấn vào một cuộc khủng hoảng quốc tế. Chúng ta không phải là duy nhất trên thế giới và Putin đã nhắc lại với các nước phương Tây là đã quá nhẹ nhàng bỏi rơi thoả thuận đã ký, thoả thuận đó ngoài ra còn được Nga tán đồng.

Hỏi : Dường như Vladimir Putin đang tiến hành một chính sách tồi tệ nhưng điều đó cũng không làm ông ta sợ ?

Pierre Lorrain : Không phải là một chính sách tồi tệ. Ông đưa ra những phương tiện để hoàn thành điều mà ông ta coi là kế hoạch hay sứ mệnh của mình. Nhưng đó là là phương tiện, tức là ông ta lên gân thách đố mạnh đến mức mà chúng ta không thể theo. Chúng ta không có khả năng để theo bởi vì chúng ta không sẵn sàng để triển khai hàng chục sư đoàn dọc biên giới Ukraina đẻ ngăn chặn những đe doạ có thể. Hơn nữa, khi nhìn các phản ứng của các chính khách châu Âu người ta thấy họ đều chia sẻ với nhau phân tích rằng ta có thể dựa vào sự kiện tại Kiev vì đơn giản là chính phủ lâm thời ở Kiev có thể thoả mãn được một số phong trào hay đảng phái, hay thâm chí cả phương Tây, thế nhưng chính phủ đó không thoả mãn được một số khác. Chúng ta đang ở trong một tình hình rất phức tạp và Putin là người diễn giải tình hình đó một cách rất đơn giản và tận dụng được nhiều nhất ở tình hình đó.

Hỏi : Vladimir Putin như vậy là đã vượt lên trước các nước phương Tây trong vụ việc này. Liệu các biện pháp trừng phạt được các nước phương Tây thông báo có thể chặn lại bước tiến của Putin trong hồ sơ này ?

Pierre Lorrain : Rất khó. Chẳng hạn như Canada đã trục xuất các quân nhân Nga đang theo học trong các trường quân sự Canada. Ngay lập tức Nga tuyên bố hợp đồng sản xuất chung với tập đoàn công nghiệp Bombardier của Canada sẽ có thể bị xem xét lại. Tất cả mọi người, trong thế giới hiện nay đều dựa vào nhau. Người ta không thể đưa ra biện pháp trừng phạt mà lại không phải chịu hậu quả. Đặc biệt là ở châu Âu, chúng ta lệ thuộc rất nhiều vào khí đốt của Nga, cho dù vẫn có một số người không thực sự tính đến thực tế này. Với Đức, Nga là một khách hàng chủ chốt cũng như với Pháp trong một số lĩnh vực.