Chiến tranh Ukraina : Bulgari muốn « thoát » Nga ?

Ba Lan bị Nga cắt nguồn cung khí đốt là điều có thể hiểu vì Vacxava không ngừng hỗ trợ Ukraina trong cuộc kháng chiến. Thế nhưng tại sao Bulgari, nơi ảnh hưởng của Nga vẫn còn rõ nét, cũng chịu trận ? Nhiều cơ quan truyền thông Bulgari đặt câu hỏi tại sao không có Đức và Áo trong loạt trừng phạt của Matxcơva ?

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky (P) tiếp thủ tướng Bulgari Kiril Petkov ở Kiev, Ukraina ngày 28/04/2022. AP - Efrem Lukatsky

Nga cắt dầu khí để dằn mặt Sofia ? 

Tập đoàn Gazprom, cánh tay nối dài của điện Kremlin, thông báo ngừng cấp khí đốt cho Sofia vào lúc thủ tướng Bulgari Kiril Petkov chuẩn bị chuyến công du Kiev để đánh giá nhu cầu quân sự của Ukraina. Trong cuộc họp 28/04/2022, hai nhà lãnh đạo đã bàn về hợp tác năng lượng và quốc phòng, đồng thời nhất trí là vũ khí bị hỏng của Ukraina sẽ được sửa chữa trong các nhà máy của Bulgari, sau đó được đưa trở lại Ukraina. Đây là bước ngoặt lớn trong lập trường của chính quyền Sofia, trước đó vẫn im lặng về lời kêu gọi cung cấp vũ khí từ chính quyền Kiev. 

Lý do Gazprom ngừng cấp khí đốt vì Sofia không thanh toán bằng đồng rúp chỉ là cái cớ, mà thực ra là « sự trả thù ngoại giao » của Nga về việc Sofia ủng hộ Kiev, và sâu xa hơn là « Bulgari đang chuyển từ một chính phủ thân Nga sang thân phương Tây », theo nhận định trên đài truyền hình BFM ngày 28/04 của giáo sư Alain Bauer, thuộc Học Viện Công Nghệ Quốc Gia Paris (CNAM Paris). Thậm chí, có thể là một « âm mưu đảo chính » ở Bulgari, theo nghi vấn của trang mạng Courrier International. 

Thực vậy, chính phủ Bulgari hiện nay được thành lập vào cuối 2021, sau một năm khủng hoảng chính trị nghiêm trọng, gồm 4 đảng liên minh : đảng Chúng tôi Tiếp tục Thay đổi (We Continue the Change) của thủ tướng, đảng Xã Hội (BSP, tiền thân là đảng Cộng Sản) và hai đảng chống tham nhũng. Dĩ nhiên, chính quyền Matxcơva không hài lòng về chính phủ này trong bối cảnh ảnh hưởng của Nga ngày càng bị suy giảm. 

Cuộc chiến do Nga phát động tại Ukraina cũng khiến nội các Bulgari lục đục. Thủ tướng Kiril Petkov kiên quyết đến Kiev, trong khi đảng Xã Hội từ chối giao vũ khí cho Kiev, dọa từ bỏ chính phủ và như vậy sẽ phải tổ chức bầu cử lập pháp trước thời hạn. Nga đã đánh trúng điểm yếu này của Sofia. 

Bulgari vẫn « âm thầm » giao vũ khí cho Ukraina ? 

Tuy nhiên, một số tờ báo ở Bulgari cho rằng dường như chính quyền Sofia vẫn « âm thầm » chuyển vũ khí cho Ukraina, với nghi vấn vai trò « gián tiếp » của bộ trưởng Kinh Tế Kornelia Ninova, thuộc đảng Xã Hội dù đảng này luôn công khai từ chối giao vũ khí cho Kiev. Theo tạp chí kinh tế Kapital ngày 26/04, Bulgari là một trong những nước cung cấp vũ khí nhiều nhất cho Kiev, chỉ sau Hoa Kỳ, thông qua các nước thứ ba và các nhà trung gian trong ngành kinh doanh vũ khí. Thậm chí, chính quyền Sofia còn có một hợp đồng với Luân Đôn nhằm « phá hủy và tái chế » vũ khí, đạn dược thời Liên Xô, thế nhưng những khí tài này lại hoàn toàn « phù hợp với nhu cầu của quân đội Ukraina và cuối cùng được đưa đến Kiev ». 

Tính từ đầu cuộc chiến ở Ukraina, Bulgari đã xuất khẩu « vũ khí và đạn dược gấp 3 lần » so với cùng kỳ năm 2021, với tổng trị giá là 316 triệu euro, theo báo mạng Dnevnik, trích số liệu chính thức do các nghị sĩ đảng GERB (Công dân vì sự phát triển châu Âu) cung cấp. 

Cơ hội thoát ảnh hưởng của Nga ? 

Bulgari nhập 3 tỉ mét khối khí đốt hàng năm và phụ thuộc đến 90% vào nguồn cung Nga. Liên Hiệp Châu Âu tuyên bố không bỏ rơi thành viên nghèo nhất khối ngay sau khi Gazprom quyết định ngừng cung cấp khí đốt cho Bulgari và Ba Lan. Trước mắt, các nước láng giềng sẽ cung cấp khí đốt cho Bulgari theo cơ chế tương ái. Vào mùa thu tới, một đường ống 182 km sẽ nối mạng lưới của Bulgari với đường ống dẫn khí đốt lớn nhất đi qua Komotini (Hy Lạp) đưa khí đốt từ Azerbaijan đến Ý. Sofia và Baku đã ký một hợp đồng cung cấp 30% nhu cầu của Bulgari. Azerbaijan cho biết sẵn sàng cung cấp nhiều hơn nữa. 

Ngoài ra, sau chuyến thăm của thủ tướng Petkov, tổng thống Zelensky khẳng định Ukraina sẽ « cung cấp điện cho Bulgari và sử dụng chung đường ống dẫn khí đốt Xuyên Balkan để đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng trong vùng ». 

Matxcơva muốn hạ gục Sofia khi cắt khí đốt. Tuy nhiên, theo nhiều cơ quan truyền thông Bulgari, quyết định « bắt chẹt » « đơn phương » của Matxcơva có thể lại là « cơ hội có một không hai để thoát khỏi sự phụ thuộc độc hại vào khí đốt Nga ». Và sâu xa hơn là thoát khỏi ảnh hưởng của Nga.