Một mình tiếp tổng thống Mỹ, tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định vai trò lãnh đạo của đảng Cộng Sản Việt Nam

Tổng thống Mỹ Joe Biden công du Việt Nam theo lời mời của tổng bí thư đảng Cộng Sản Nguyễn Phú Trọng. Chính ông Trọng là người chủ trì lễ đón chính thức nguyên thủ Mỹ, thay vì theo nghi thức ngoại giao, phải là chủ tịch nước Việt Nam, sau đó, ông dẫn đầu phái đoàn Việt Nam đàm phán với nguyên thủ Hoa Kỳ, rồi họp báo chung với tổng thống Mỹ và ra Tuyên bố chung nâng cấp quan hệ Việt - Mỹ lên mức « Đối tác Chiến lược Toàn diện ».

Tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng trong cuộc gặp nguyên thủ Mỹ Joe Biden, Hà Nội, Việt Nam, ngày 10/09/2023. REUTERS - EVELYN HOCKSTEIN

Chủ tịch nước Việt Nam Võ Văn Thưởng chỉ xuất hiện với vai trò chủ trì tiệc chiêu đãi nguyên thủ Mỹ tối 10/09/2023. 

Tổng thống Mỹ công du Việt Nam theo lời mời của tổng bí thư Đảng 

Báo chí Việt Nam cũng như các nhà lãnh đạo ngoại giao của hai nước đều nhấn mạnh đến vai trò của tổng bí thư Đảng. Thứ trưởng Ngoại Giao Hà Kim Ngọc, được VnExpress trích dẫn ngày 10/09, nhấn mạnh đến tính chất « rất đặc biệt » của chuyến công du « do đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ thăm cấp Nhà nước theo lời mời của tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam ». Nói một cách khác, Việt Nam muốn khẳng định rằng Hoa Kỳ chấp nhận vai trò đảng Cộng Sản lãnh đạo Nhà nước Việt Nam. 

Ngoài mối quan hệ được cải thiện trong « giai đoạn kiến tạo » kéo dài 10 năm kể từ khi hai nước ký thỏa thuận đối tác toàn diện, Hoa Kỳ và Việt Nam còn có chung mối lo ngại từ sự trỗi dậy của Trung Quốc. Washington, cũng như Liên Hiệp Châu Âu, coi Bắc Kinh là « đối thủ có hệ thống », trong khi Hà Nội, cùng với các nước tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, luôn phải dè chừng với mối đe dọa mất chủ quyền từ Trung Quốc. 

Có lẽ từ những nguy cơ và đe dọa tức thời này, chính quyền của tổng thống thuộc đảng Dân Chủ tỏ ra « uyển chuyển » hơn về « chế độ độc đảng » ở Việt Nam, trong khi vẫn luôn chỉ trích trường hợp Trung Quốc. Có thể thấy điều này qua phát biểu của thứ trưởng Ngoại Giao Hà Kim Ngọc, « chuyến thăm (của ông Biden) thể hiện Mỹ coi trọng thể chế chính trị của Việt Nam, coi trọng vai trò của đảng Cộng Sản Việt Nam, của tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và của lãnh đạo Việt Nam ». 

Còn đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper nhắc đến mối quan hệ cá nhân tốt đẹp giữa hai nhà lãnh đạo và « sự trân trọng mà chúng tôi (Mỹ) muốn thể hiện với tổng bí thư ». Trên mạng X (tiền thân là Twitter) ngày 10/09, tổng thống Biden đăng ảnh ông và ông Trọng kèm chú thích : « Thật tuyệt vời khi được trò chuyện với ngài tổng bí thư ». Những phát biểu này cũng ngầm khẳng định Hoa Kỳ không can thiệp chuyện nội bộ của Việt Nam liên quan đến vai trò của nhà lãnh đạo trên thực tế. 

Tổng bí thư Đảng thông báo nâng cấp quan hệ chiến lược với Mỹ 

Thông báo quan trọng nhất liên quan đến nâng cấp quan hệ song phương lên thành Đối tác Chiến lược Toàn diện được tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng công bố với tổng thống Mỹ sau cuộc hội đàm ở Văn phòng Trung ương Đảng. Giới chuyên gia cho rằng sau nhiều năm do dự, cuối cùng Việt Nam cũng « mạo hiểm » đưa ra quyết định này nhằm làm đối trọng với Trung Quốc. Nhưng phải nhấn mạnh rằng quyết định này là do đảng Cộng Sản Việt Nam, do tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng « bật đènh xanh » để biến cựu thù cách đây 50 năm thành một trong năm đối tác quan trọng nhất của Việt Nam. 

Điểm thứ hai là « yếu tố Trung Quốc » trong quyết định mang tính bước ngoặt của đảng Cộng Sản Việt Nam. Dù luôn giữ mối liên hệ về ý thức hệ với nước láng giềng khổng lồ nhưng Hà Nội cũng coi Trung Quốc là một « mối nguy hiểm » đối với an ninh của Việt Nam. Hãng tin Mỹ AP nhận định Trung Quốc không được nhắc đến trong suốt chuyến công du nhưng « thật khó để giải thích sự gắn kết này nếu không có ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh ». 

Cuối cùng, Việt Nam cũng không « hùa » theo Trung Quốc coi Hoa Kỳ là « nhân tố gây bất ổn » trong khu vực mà ngược lại, theo nhà lãnh đạo đảng Cộng Sản Việt Nam, trong bài phát biểu trước cuộc hội đàm song phương ngày 10/09, Mỹ là một đối tác để « trao đổi quan điểm về quan hệ song phương và các vấn đề quốc tế liên quan » « nhằm duy trì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới ».