Nga đang giành thắng lợi trong cuộc chiến tuyên truyền về chiến tranh Ukraina ?

Từ ít tuần gần đây, vấn đề ‘‘thất bại quân sự’’ của Ukraina trong cuộc chiến chống xâm lược Nga dường như không còn là điều húy kỵ trên truyền thông châu Âu nói chung, truyền thông Pháp nói riêng. ‘‘Ukraina trước ám ảnh thất bại quân sự’’ là một tổng thuật đáng ý chú trên Le Figaro. Đài BFMTV nói đến việc ‘‘Chiến tranh Ukraina: Nga đang chiến thắng trên mặt trận tuyên truyền’’. Phải chăng Nga đang chiến thắng trong cuộc chiến tuyên truyền về chiến tranh Ukraina ?

Tổng thống Nga Vladimir Putin chụp ảnh với các thành viên một số hiệp hội nhân Ngày Đoàn Kết Dân Tộc Nga, tại Quảng Trường Đỏ, Matxcơva, Nga, ngày 04/11/2023. via REUTERS - SPUTNIK

Trong lúc chiến dịch phản công của Ukraina, khởi sự từ đầu mùa hè 2023, gần như dậm chân tại chỗ, trái ngược với mong đợi từ Kiev và các đồng minh phương Tây, Nga liên tục đưa ra các tuyên bố khẳng định thế thượng phong. Truyền thông nhà nước Nga liên tục khẳng định có đủ tiềm lực lâu dài, về người và về phương tiện quân sự, để duy trì chiến tranh và giành chiến thắng tại Ukraina. Trong bối cảnh thế trận giằng co trên chiến trường, các tuyên truyền mạnh mẽ của Matxcơva dường như đang giúp Nga chinh phục được niềm tin của công chúng tại các khu vực ngoài châu Âu, và thậm chí ngay tại chính châu Âu. 

Đài BFMTV dẫn lại một thăm dò mới đây của Hội đồng Quan hệ Quốc tế châu Âu, theo đó, dường như ngày càng có nhiều người cho rằng cuộc chiến tại Ukraina trước hết là ‘‘cuộc chiến ủy thác’’ giữa Hoa Kỳ và Nga, chứ không phải là cuộc chiến Ukraina chống xâm lược Nga. Trong các xã hội ngoài phương Tây, có một quan điểm phổ biến là chiến tranh cần phải chấm dứt, Ukraina phải nhân nhượng lãnh thổ cho Nga, và không phải Matxcơva, mà chính phương Tây mới là ‘‘trở ngại lớn nhất cho hòa bình’’. Quan điểm này, cho dù vẫn là ‘‘thiểu số’’ tại châu Âu, có chiều hướng gia tăng ảnh hưởng. 

Điểm đặc biệt đáng lo ngại là cuộc chiến tại Ukraina, mà nhiều người thuộc các nước phương Nam tin tưởng là Nga ‘‘chắc chắn sẽ thắng’’, được coi là một trắc nghiệm đối với chính tương lai của Liên Hiệp Châu Âu. Vẫn theo điều tra nói trên, 41% cư dân ngoài châu Âu thậm chí cho rằng Liên Âu có thể sụp đổ trong 20 năm tới, nhiều người gắn liền số phận của Liên Âu với cuộc chiến tại Ukraina. 

Phải chăng Nga đang giành được chiến thắng trong cuộc chiến tuyên truyền về chiến tranh Ukraina? Rõ ràng là Nga đang ở thế thượng phong, nếu xét theo diễn biến dằng dai của cuộc chiến và hy vọng mà phương Tây đặt vào khả năng tự vệ và đẩy lùi xâm lược Nga của Ukraina. Hàng chục tỉ đô la đã được các đồng minh bỏ ra trong các viện trợ trực tiếp cho Kiev, cùng với rất nhiều trả giá khác về kinh tế và xã hội. Khả năng phòng thủ được coi là vững chắc bất ngờ của Quân đội Nga tại Ukraina rõ ràng tạo cơ sở cho các tuyên truyền của Nga. 

Theo ghi nhận của nhiều nhà quan sát quốc tế ở Nga, không khí mừng chiến thắng trong cuộc chiến tại Ukraina thể hiện rõ tại Nga. Một giới chức cao cấp Nga mới đây dự đoán: ‘‘Thất bại quân sự của Ukraina đã được báo trước. Điều này sẽ diễn ra từ đây đến cuối tháng 5/2024”. Cựu ngoại trưởng Ukraina Pavlo Klimkin nhận định: ‘‘Tổng thống Nga Putin rất tích cực trên mặt trận tuyên truyền vào thời điểm hiện nay. Ông ta muốn mang lại một kết quả cụ thể trước cuộc bầu cử tổng thống tháng 3/2024. Sẽ không có việc Nga xuống thang từ đây đến tháng 3/2024’’.

Cuộc chiến trên truyền thông diễn ra song song với cuộc chiến trên chiến trường. Tình hình khác nhiều so với thời gian cách nay một năm, điện Kremlin giờ đây dường như hướng thẳng đến thắng lợi chứ không muốn đàm phán. Một quan chức cao cấp Nga cho biết ‘‘vấn đề Ukraina sẽ được quyết định trên chiến trường”.

Cuộc phản công đẩy lùi quân Nga của quân đội Ukraina rõ ràng không diễn ra như mong đợi. Gần như đã không có một thắng lợi đáng kể nào vào lúc mùa đông đã tới. Tuy nhiên, bản thân chính tình hình của nước Nga cũng không khả quan. Giới quan sát ghi nhận, các trừng phạt của phương Tây đang tác động nặng nề đến nền kinh tế Nga, khiến Nga tụt hậu về công nghệ, và ngày càng trở nên phụ thuộc vào Trung Quốc, chưa kể đến tình trạng dân số sụt giảm.

Chiến tranh Ukraina chống xâm lược Nga chưa ngã ngũ, cho dù cuộc phản công nửa cuối 2023 thất bại. Nhiều nhà quan sát nhấn mạnh đến việc châu Âu cần phải nỗ lực làm rõ lập trường về cuộc chiến Ukraina. Theo nhà báo Isabelle Lasserre của Le Figaro, chuyên về chính trị quốc tế, châu Âu đang đứng trước thách thức phải xác định rõ chính sách về Ukraina. Các nước châu Âu, cần từ bỏ thái độ mâu thuẫn, một mặt trông đợi ở chiến thắng của Ukraina, mặt khác chỉ đầu tư cầm chừng cho Ukraina.

Coi Ukraina là quốc gia bạn hữu ở tuyến đầu chống lại các tham vọng đế quốc của Nga, nhưng các hậu thuẫn của Liên Âu cho Ukraina chưa đủ tầm mức. Một thất bại của Ukraina do ủng hộ sụt giảm từ các đồng minh phương Tây sẽ để lại những hậu quả ‘‘rất nặng nề’’, trước hết với châu Âu. Tình hình càng trở nên cấp bách vào lúc chỉ còn một năm nữa là bầu cử Hoa Kỳ, khả năng Donald Trump trở lại cầm quyền tại Mỹ, với chính sách thỏa hiệp với Matxcơva, đang đặt Liên Âu trước tình thế đầy bất trắc. Cựu ngoại trưởng Ukraina Pavlo Klimkin cảnh báo, quân đội Nga thông báo sẽ tăng 70% chi phí quân sự, ‘‘với khoản tiền này, quân đội Nga có thể sẽ tiếp tục trụ vững trên chiến trường trong nhiều năm’’.