Thượng đỉnh Mỹ - Afghanistan trước nguy cơ quân Taliban quay trở lại nắm quyền

Chiều ngày 25/06/2021, tổng thống Mỹ Joe Biden tiếp đồng nhiệm Afghanistan Ashraf Ghani tại Nhà Trắng. Cuộc tiếp xúc lần này diễn ra trong bối cảnh hơn 50 % lính Mỹ đã rời khỏi Afghanistan, quân Taliban lợi dụng tình thế, tăng cường hiện diện tại quốc gia Nam Á này.

Từ trái sang phải: Lãnh đạo đa số Thượng viện Chuck Schumer, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani và lãnh đạo thiểu số Thượng viện Mitch McConnell trước khi họp tại Điện Capitol Hoa Kỳ ngày 24 tháng 6 năm 2021 tại Washington. Getty Images via AFP - DREW ANGERER

Tương lai Afghanistan một khi không còn sự hiện diện của liên quân quốc tế là hồ sơ chính trong cuộc đối thoại đầu tiên giữa tổng thống Joe Biden với đồng nhiệm Ashraf Ghani, cùng trưởng đoàn đàm phán giữa chính quyền Kabul với Taliban là ông Abdullah Abdullah.

Nhà Trắng chủ trương phối hợp chặt chẽ với chính quyền Kabul để bảo đảm rằng « Afghanistan không rơi trở lại vào tay các nhóm khủng bố », một « mối đe dọa đối với Hoa Kỳ ». Tuy nhiên theo giới phân tích, mối lo ngại lớn nhất hiện nay là quân Hồi giáo cực đoan Taliban có thể chiếm đóng thủ đô Kabul một khi liên quân quốc tế hoàn toàn rời khỏi Afghanistan. Mối lo thứ hai là an ninh của các nhà ngoại giao phương Tây tại quốc gia nam Á này, cũng như số phận của hàng ngàn người Afghanistan từng cộng tác với liên quân quốc tế.

Tháng 4/2021, tổng thống Biden đơn phương quyết định đưa khoảng 2.500 lính Mỹ trở về nước sau 20 năm can thiệp quân sự tại Afghanistan.

Thượng đỉnh Biden- Ghani diễn ra trong lúc Hoa Kỳ đang rút quân khỏi Afghanistan, quân Taliban khẳng định kiểm soát 80 trong tổng số 420 quận huyện trên toàn quốc. Trong tuần, lực lượng Hồi giáo cực đoàn này cho biết đã chiếm được nhiều đồn lính ở khu vực biên giới phía bắc sát với Tadjikistan. Đây được xem là một cửa ngõ quan trọng mở ra Trung Á.

Về mặt chính trị, tổng thống Ghani đang bị cô lập hơn bao giờ hết. Ông hy vọng thuyết phục được phe nổi dậy buông súng, tham gia thành phần chính phủ lâm thời, mở đường cho một cuộc bầu cử. Trước mắt đề xuất của tổng thống Ashraf Ghani bị một phần các chính khách Afghanistan phản đối. Riêng phe Taliban không tỏ thiện chí muốn đàm phán với chính quyền Kabul.