COP26 đạt thỏa thuận nửa vời về môi trường

Trễ hơn so với dự kiến 24 giờ, đêm 13/11/2021 gần 200 nước tham dự hội nghị khí hậu COP26 Glasgow-Anh Quốc thông qua « thỏa ước Glasgow ». Luân Đôn xem đây là một « bước tiến quan trọng » cho dù văn bản không bảo đảm nhiệt độ của trái đất không tăng quá 1,5 °C như mục tiêu đề ra và cũng không đi kèm những biện pháp cụ thể giúp các nước nghèo đối mặt với biển đổi khí hậu.  

Ông Alok Sharma, chủ tịch COP26 trong cuộc hoạp báo kết thúc thượng đỉnh về khí hậu COP26 tại Glasgow, Scotmand, ngày 13/11/2021. AP - Alastair Grant

Kết thúc hai tuần lễ đàm phán, chủ tịch hội nghị ông Alok Sharma đã chính thức khép lại hội nghị khí hậu COP26 với « thỏa ước Glasgow » nhằm « thúc đẩy tiến trình chống biến đổi khí hậu ». Thủ tướng Anh Boris Johnson trong cương vị chủ nhà hài lòng với đồng thuận vừa đạt được. Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula Von Der Leyen « tin tưởng » văn bản này cho phép xây dựng một không gian « an toàn và thình vượng » trên cho nhân loại.

Tổng thư Ký Liên Hiệp Quốc, Antonio Guterres kém lạc quan hơn khi cho rằng « quyết tâm chinh trị tập thể chưa đủ để vượt lên trên những mâu thuẫn sâu sắc » trong lúc tình hình càng lúc càng « cấp bách ».

Về thực chất, văn bản đó ba gồm những gì và vì sao bị đánh giá là một thỏa thuận nửa vời ?

Thứ nhất các bên đồng ý về mục tiêu duy trì nhiệt độ của trái đất không tăng quá 1,5°C từ nay đến cuối thế kỷ 21 và « tiếp tục nỗ lực giảm thải khí carbon » gây hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên các bên để ngỏ khả năng « tùy theo hoàn cảnh của mỗi quốc gia » để đạt được mục tiêu này. Nói cách khác, chỉ tiêu 1,5°C đó không mang tính bắt buộc.

Điểm thứ nhì liên quan đến vấn đề trợ giúp các nước nghèo đối phó với biến đổi khí hậu : Thỏa ước Glasgow không đưa ra thêm những cam kết cụ thể ngoại trừ hứa hẹn « các bên tiếp tục đàm phán cho đến năm 2024» trong lúc cam kết về khoản trợ cấp 100 tỷ đô la cho các nền kinh tế đang phát triển kể từ năm 2020, vẫn chưa được thực hiện.

Tại Glasgow, Mỹ là một trong hai quốc gia gây ô nhiễm nhất địa cầu đã dứt khoát từ chối đàm phán về các khoản « đền bù thiệt hại »  cho các nền kinh tế ít gây ô nhiễm nhưng lại là những quốc gia đầu tiên hứng chịu thiên tai do thời tiết khí hậu gây nên. Đại diện của tổ chức phi chính phủ ActionAide International, Teresa Anderson, bày tỏ « thất vọng cực độ » trước thái độ vô trách nhiệm của các nền công nghiệp phát triển gây ô nhiễn nhất trên hành tinh « đối với phần còn lại của nhân loại ».

Một điểm đáng chú ý thứ ba là bốn quốc gia Đông Nam Á gồm Thái Lan, Lào, Miến Điện và Cam Bốt từ chối ký kết vào thỏa thuận chống nạn phá rừng. Đông Nam Á chiếm 15 % diện tích rừng nhiệt đới của nhân loại. Theo nghiên cứu của tổ chức quan sát Global Forest Watch dataset, được The Diplomat trích dẫn, trong hai thập niên qua, nạn phá rừng đã cướp đi 28 % diện tích rừng của Cam Bốt. Tỷ lệ này như vậy « cao hơn cả so với nạn phá rừng tại Brazil (12%) hay Indonesia (10%) ».