Thực hư về cuộc pháo kích chết chóc của Ukraina ở Makiivka

Ngày 02/01/2023, Nga thừa nhận ít nhất có 63 binh sĩ bị thiệt mạng trong một cuộc tấn công của Ukraina nhắm vào Makiivka, phía đông Ukraina. Đây là lần thiệt hại quân sự nặng nề nhất của quân đội Nga chỉ trong một lần tấn công duy nhất. AFP có bài giải thích về cuộc oanh kích mà quân đội Ukraina đã lên tiếng nhận trách nhiệm.

Tòa nhà một trường dạy nghề thành đống đổ nát sau cuộc pháo kích của quân đội Ukraina tại Makiivka, phía đông vùng Donetsk, ngày 02/01/2023. © RIA Novosti / Sputnik via AP

1. Chuyện gì đã xảy ra ở Makiivka ?

Đầu giờ chiều thứ Hai, 02/01/2023, bộ Quốc Phòng Nga trong một động thái hết sức hiếm có, đã thông báo rằng 63 trong số các binh sĩ đã bị giết chết trong một cuộc pháo kích được thực hiện nhờ sự hỗ trợ từ hệ thống tên lửa Himars, một loại vũ khí do Mỹ tài trợ cho Ukraina trong cuộc chiến chống Matxcơva, và có thể pháo kích vào vùng lãnh thổ nằm rất sâu sau những đường chiến tuyến của kẻ thù.

Cuộc pháo kích này xẩy ra tại thành phố Makiivka, một thành phố nằm trong vùng đất bị Matxcơva chiếm đóng từ lâu, nằm sâu ở phía đông vùng Donetsk, một trong những cứ địa do phe ly khai thân Nga kiểm soát kể từ khi cuộc xung đột với Kiev bùng phát năm 2014.

Phát ngôn viên bộ Quốc Phòng Nga, Igor Konachenkov, tuy không nêu rõ ngày giờ xảy ra cuộc tấn công, nhưng cho biết là bốn tên lửa đã bắn trúng « một trung tâm triển khai tạm thời » của quân đội. Hai tên lửa rốc-kết khác đã bị bắn chặn.

Thông báo này là một ngoại lệ : Không những đây còn là thiệt hại nặng nề nhất chỉ trong một cuộc tấn công mà Nga thừa nhận kể từ khi cuộc chiến xâm lược bắt đầu vào tháng 02/2022, mà thông báo này còn là lần công bố đầu tiên về những thiệt hại quân sự kể từ tháng 9/2022, khi bộ trưởng Quốc Phòng Nga Serguei Choigu nhắc đến con số 5.937 người chết trong hàng ngũ quân đội Nga.

2. Phía Ukraina nói gì ?

Ukraina, một mặt thừa nhận đã tiến hành cuộc oanh kích này vào ngày 31/12/2022, trước thềm Năm Mới, nhưng mặt khác, lại đưa ra những thông tin trái ngược nhau về những mất mát của quân đội Nga ở Makiivka.

Bộ phận thông tin chiến lược (Departement des communications stratégiques) của quân đội Ukraina, trên mạng Telegram, với những lời lẽ phấn khích, đã nhắc đến con số 400 người chết và 300 người khác bị thương.

Bộ tổng tham mưu quân đội Ukraina, thái độ chừng mực hơn, cho biết không có thông tin chính xác về số nạn nhân Nga, nhưng lại đưa ra con số « có đến 10 » phương tiện quân sự Nga « đủ loại » đã bị phá hủy trong cuộc pháo kích này. Thứ Hai, 02/01, trong một tin nhắn trên mạng xã hội Facebook, bộ tham mưu Ukraina còn nói thêm rằng « thiệt hại nhân mạng của phe chiếm đóng đang được hiện rõ ».

3. Vì sao có đến ngần người chết ?

Quân đội Nga không giải thích vì sao thiệt hại đặc biệt nặng nề đến như thế. Các lực lượng Ukraina chỉ đơn giản nói đến một « khu vực tập trung » binh sĩ ở Makiivka.

Hôm Chủ Nhật, 01/01, truyền thông Nga và Ukraina đã bắt đầu loan báo về cuộc tấn công này khi khẳng định rằng tòa nhà bị bắn trúng đón tiếp các tân binh Nga, tức là những binh sĩ không chuyên nghiệp.

Một nguồn tin nội bộ từ giới chức phe ly khai địa phương cho hãng thông tấn Nga TASS biết rõ là cuộc pháo kích này là có thể xảy ra do việc « một số đông tân binh mới đến đã sử dụng điện thoại di động » và điều này có thể đã cho phép quân đội Ukraina xác định được vị trí.

Theo Igor Strelkov, cựu chỉ huy phe ly khai, vốn rất am tường tình hình tại địa bàn, tòa nhà mà các tân binh Nga trú ngụ đã hoàn toàn bị cuộc pháo kích phá tan do đạn dược cũng được cất trữ ở đó. Trên mạng Telegram, người này viết : « Hầu như toàn bộ thiết bị quân sự được cất trữ xung quanh tòa nhà mà không hề có chút ngụy trang nào đã bị phá hủy ». Vị cựu chỉ huy này ước tính con số nạn nhân là « nhiều trăm » người.

Còn kênh Telegram « Rybar », một trong những nguồn tin thân Nga chính về cuộc chiến Ukraina, tòa nhà này chứa đến 600 người.

4. Nga phản ứng ra sao ?

Thông báo về những mất mát này không chỉ gây ra một cú sốc mạnh ở Nga, mà còn làm dấy lên nhiều chỉ trích nhắm vào bộ chỉ huy quân sự Nga, vốn dĩ đã gặp bối rối vì một chuỗi các thất bại nhục nhã trên chiến trường Ukraina từ vài tháng gần đây.

Blogger Boris Rojine, rất gần gũi với phe ly khai thân Nga người Ukraina, ghi nhận : « Dù đã trải qua nhiều tháng chiến tranh, nhiều bài học vẫn chưa được rút ra », đồng thời chỉ trích mạnh mẽ « sự bất tài » của nhiều sĩ quan cao cấp quân đội Nga.

Về phần mình, thông tín viên chiến trường Nga Alexandre Kots tự hỏi : « Vì sao chúng ta cứ tiếp tục để tân binh trú đóng trong các khách sạn, nhà trọ và các trường chuyên nghiệp… »

Còn cựu chỉ huy phe ly khai Igor Strelkov cảnh báo rằng một cuộc tấn công chết người như thế có nguy cơ tái diễn « bất kỳ lúc nào », và lấy làm tiếc rằng các tướng lĩnh Nga « không có khả năng học hỏi về nguyên tắc ».

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh của Mỹ (ISW), bộ Quốc Phòng có nhiều khả năng sẽ tìm cách « quy trách nhiệm cho giới lãnh đạo phe ly khai về việc an ninh tác chiến tồi và nguồn nhân sự được huy động ».

Nhiều lễ tưởng niệm đã diễn ra trong ngày thứ Ba 03/01 nhất là ở Samara và nhiều thành phố lân cận, nguyên quán của một bộ phận các nạn nhân.