Cuộc nổi dậy của nhóm Wagner tại Nga đã là "nội chiến" ?

Sau nhiều tháng căng thẳng với quân đội Nga, thủ lĩnh của công ty tư nhân Wagner, Yevgeny Prigozhin, đã chuyển sang thế tấn công vào đêm 23 qua ngày 24/06/2023. Prigozhin cáo buộc quân đội Nga nã pháo gây thiệt hại cho nhiều binh sĩ của Wagner. Cáo buộc bị Matxcơva bác bỏ. Wagner tuyên bố chiếm được tổng hành dinh của chiến dịch quân sự Nga tại Ukraina, đặt tại thành phố Rostov trên sông Đông, giáp với Ukraina.

Các chiến binh của Wagner triển khai tại một đường phố gần trụ sở của Quân khu phía Nam, thành phố Rostov trên sông Đông, Nga, ngày 24/06/2023. REUTERS - STRINGER

Nhiều người gọi đây là khởi đầu của một cuộc "nội chiến" tại Nga. Tổng thống Nga Vladimir Putin, trong bài phát biểu sáng 24/06, nói đến viễn cảnh "nội chiến" gần kề. Thực hư ra sao? RFI đặt câu hỏi với Olivier Kempf, nhà nghiên cứu thuộc Fondation pour la recherche stratégique, giám đốc phòng nghiên cứu La Vigie. Bài phỏng vấn thực hiện trước khi tổng thống Nga phát biểu và Wagner chấp nhận lui quân, chủ nhân Wagner sang Belarus nhờ trung gian của tổng thống Lukashenko.

Theo chuyên gia Olivier Kempf, cần nhận thận trọng trước các diễn biến hiện tại, còn hơi sớm khi nói nước Nga đã bước vào nội chiến, "đặc biệt khi phần còn lại của đất nước vẫn yên tĩnh".

---

RFI: Những thông tin sáng nay 24/06 có đáng tin cậy hay không ?

Olivier Kempf: Vấn đề thực sự là : đây có phải là những thông tin không? Tức là chúng ta có các hình ảnh, chúng ta có các tuyên bố, nhưng rút cục, chúng ta có rất ít thông tin. Quả thực chúng ta đã nhìn thấy một số xe tăng và xe bọc thép của Wagner quanh khu vực tổng hành dinh quân đội Nga ở Rostov trên sông Đông. Và bây giờ họ dường như đã rút đi. Tương tự như vậy, chúng tôi đã có những tuyên bố bốc lửa, sau đó chúng tôi thấy hình ảnh Prigozhin nói chuyện với một số quan chức quân đội Nga, như thể họ là đang đàm phán. Vì vậy, chúng ta vẫn phải chờ đợi, khi đối diện với những sự kiện đáng kinh ngạc này, khi ta không thực sự biết điều gì đang xảy ra.

Yevgeny Prigozhin đã trực tiếp phản đối bộ tổng tham mưu Nga trong nhiều tháng nay. Về các cáo buộc, ông chủ Wagner nói rằng quân đội Nga đã nã đạn vào quân của Wagner. Vẫn cùng một câu hỏi : Chúng ta có thể tin được điều này không?

Tôi vẫn chờ, bởi vì ở đây một lần nữa cần phải nói là chúng ta thiếu hình ảnh, chúng ta thiếu bằng chứng. Có video về một trại lính trong rừng bị đánh bom ngày hôm qua. Nhưng ai có thể xác nhận với chúng ta rằng các đơn vị Wagner đã thực sự bị tấn công trước, và quân đội Nga là thủ phạm? Không ai biết bất cứ điều gì về điều này. Vì vậy, tôi nghĩ các vị phải hết sức cẩn thận với tất cả những phát ngôn khoa trương. Tiếp theo, tôi xin trở lại với một nhận xét chính. Đó là có một không khí thù địch thực sự không ngừng hình thành kể từ đầu năm nay, giữa Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu đội quân tư nhân Wagner (…) và bộ tổng tham mưu Nga. Prigozhin chủ yếu nhắm vào bộ trưởng Quốc Phòng, Sergei Shoigu, tham mưu trưởng Valeri Guerassimov. Nhưng hãy để ý rằng Yevgeny Prigozhin không bao giờ chỉ trích trực tiếp Vladimir Putin. Đây là lý do tại sao chúng ta phải rất cẩn thận, khi một số người nói: đó là sự khởi đầu của một cuộc nội chiến. Điều này vẫn còn hơi dưới ngưỡng của cái mà ta gọi là "nội chiến", đặc biệt khi phần còn lại của đất nước có vẻ vẫn yên tĩnh.

Chúng tôi hiểu sự thận trọng của ông, nhưng trong trường hợp đây là một cuộc tấn công thực sự, phải chăng quân đội Nga và Yevgeny Prigozhin đã đạt đến điểm không thể lùi lại ?

Đây là điều hoàn toàn hiển nhiên. Họ đã ở một điểm không thể trở lui. Prigozhin và công ty Wagner đã có mục tiêu chinh phục thành phố Bakhmut từ mùa đông. Họ đã đạt được mục tiêu. Họ đã bàn giao khu vực kiểm soát tại Bakhmut cho quân đội chính quy. Và trong một tháng, một tháng rưỡi nay, ta có thể đoán rằng Prigozhin ắt đang tự đặt câu hỏi về tương lai của Wagner, và đặc biệt là về tương lai cá nhân. Và bên cạnh đó, Sergei Shoigu, bộ trưởng Quốc Phòng nổi tiếng của Nga, cách đây hai tuần, đã thông qua một sắc lệnh khẳng định tất cả những đội quân tư nhân như kiểu Wagner sẽ phải hội nhập với quân đội chính quy (…). Vì vậy, tất nhiên là giữa Wagner và quân đội, có những khó khăn sẽ phải được giải quyết. Rõ ràng, khách quan mà nói, điều này có lợi cho người Ukraina.

Ukraina có thể tận dụng tình huống này không?

Nếu tôi là người Ukraina, đó là điều tôi sẽ làm. Tôi sẽ lợi dụng tình huống này để tấn công, vì tất nhiên bộ tổng tham mưu Nga đang không được yên, trên hết họ đang phải cẩn thận trước nguy cơ lực lượng khoảng hai mươi nghìn quân của Wagner bắn từ sau lưng. Và, tất nhiên, tình hình này chuyển hướng sự chú ý hiện nay của Nga, nỗ lực của Nga, ra khỏi cuộc chiến chủ yếu tại Ukraina.