Đòi công lý khí hậu: Số vụ kiện tăng gấp đôi trong 5 năm qua

Nhiệt độ Trái Đất phá hết kỉ lục này đến kỉ lục khác đi liền với tình trạng thiên tai đủ loại tăng vọt về tần suất và cường độ. Theo cơ quan môi trường Liên Hiệp Quốc UNEP ngày 27/07/2023, hiện tượng chính quyền nhiều nơi bị khởi kiện, do hành động không đủ mức để hãm đà biến đổi khí hậu, và các đại công ty bị khởi kiện do phát khí thải gây hiệu ứng nhà kính, đang trở thành chuyện ngày càng phổ biến.

Hồ nước cạn ở Indonesia. Ảnh ngày 25/07/2023. via REUTERS - ANTARA FOTO

Chương trình Môi trường của Liên Hiệp Quốc (UNEP) hôm 27/07 công bố một báo cáo tổng kết cho biết, số lượng các vụ kiện liên quan đến khí hậu, đã tăng từ 884 vào năm 2017 lên 2180 vào cuối 2022, có nghĩa là tăng hơn gấp đôi. Một số ví dụ tiêu biểu được đưa ra như tập đoàn dầu mỏ Shell bị một tòa án Hà Lan buộc phải cắt giảm 45% khí thải trước 2030. Hay vào tháng 5/2023, Nhà nước Pháp bị Tòa án Hành chính Tối cao (Tham Chính Viện) đặt dưới chế độ giám sát đặc biệt để theo dõi việc tuân thủ mục tiêu cắt giảm 40% khí thải trước 2030, như luật quy định.

Theo UNEP, việc ngày càng có nhiều hơn các vụ kiện về khí hậu cho phép hướng đến ‘‘bảo vệ tốt hơn các nhóm xã hội dễ tổn thương nhất’’. 

Chuyên gia Andrew Raine, đứng đầu bộ phận luật về môi trường của Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc (UNEP), nhận định:

‘‘Cuộc khủng hoảng khí hậu đang trở nên tồi tệ hơn, và mọi người ngày càng tìm đến tòa án nhiều hơn để tìm câu trả lời. Như báo cáo của chúng tôi cho thấy, không thể phủ nhận là xu thế ‘‘tư pháp hóa’’ này đã trở thành một phương thức mới, để vừa thúc đẩy cuộc chiến khí hậu, vừa buộc cả chính phủ cũng như khu vực tư nhân đối diện với trách nhiệm của mình’’. 

Báo cáo của tổ chức môi trường Liên Hiệp Quốc cũng nhấn mạnh đến việc 34 vụ kiện là do, hoặc nhân danh, những người dưới 25 tuổi, trong đó phải kể đến các vụ kiện của những em nhỏ chưa đến 10 tuổi ở Pakistan và ở Ấn Độ. 

Nếu như có đến 7/10 số vụ kiện diễn ra tại Hoa Kỳ, thì 17% các vụ kiện diễn ra tại các nước đang phát triển. Hiện tượng khiếu kiện để đòi công lý khí hậu không chỉ là vấn đề riêng tại phương Tây.