Thượng Karabakh : Azerbaijan đàm phán với lực lượng ly khai Armenia

Dễ dàng giành thắng lợi quân sự trong chưa đầy 24 giờ, Azerbaijan hôm qua, 20/09/2023, thông báo đạt thỏa thuận ngừng bắn tại Thượng Karabakh với lực lượng ly khai Armenia. Chính quyền Baku khẳng định « giành lại chủ quyền » trong vùng lãnh thổ này sau một chiến dịch « chống khủng bố ». Hôm nay, Azerbaijan bắt đầu đàm phán với phe ly khai nhằm kiểm soát toàn bộ vùng Thượng Karabakh.

Lính Nga giúp di tản dân Armenia khỏi vùng Thượng Karabah ngày 21/09/2023. via REUTERS - RUSSIAN DEFENCE MINISTRY

Thượng Karabakh là một vùng nằm trên lãnh thổ Azerbaijan nhưng đa số dân cư lại là người Armenia.

Đàm phán giữa đại diện của chính quyền Baku với phe ly khai Armenia được mở ra sáng nay tại thành phố Yevlakh của Azerbaijan trước cuộc họp khẩn của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc ở New York. Theo báo chí nhà nước của Azerbaijan, cuộc đàm phán đầu tiên đã kết thúc sau 2 giờ thảo luận mà chưa có kết quả gì. 

Theo lời cố vấn của tổng thống Azerbaijan cuộc đối thoại này « nhằm giúp cho người Arménia tại vùng Thượng Karabakh hội nhập trở lại với Azerbaijan một cách êm thắm », đồng thời Baku tìm cách « bình thường hóa quan hệ » với chính quyền Erevan. Cố vấn của tổng thống Azerbaijan đã nhấn mạnh là Baku « hợp tác chặt chẽ với lực lượng giữ gìn hòa bình của Nga », trong lúc Matxcơva trên nguyên tắc là đồng minh của Armenia. 

Cộng đồng người Armenia tại Thượng Karabakh trong khi đó lại đang tìm đường di tản.

Thông tín viên RFI Anissa El Jabri từ Goris, Armenia, tường thuật :

Về tất cả những câu hỏi này, phe ly khai Arménia hầu như là không thể trông cậy vào bất kỳ một ai. Các cuộc đàm phán diễn ra trên lãnh thổ Azerbaijan. Đại diện của lực lượng giữ gìn hòa bình Nga đóng vai trò trung gian trong khi  lực lượng này lẽ ra phải bảo đảm là các bên tuân thủ hòa ước đã được ký kết hồi tháng 11/2020. Thỏa thuận hòa bình đó đã tan thành mây khói kể từ khi Thượng Karabakh bị phong tỏa và nhất là sau chiến dịch quân sự chớp nhoáng vừa qua.

Cho đến tận hôm nay, theo các nguồn tin độc lập, không ai biết các bên sẽ đàm phán về những gì, cho dù những giờ sắp tới sẽ mang tính quyết định. Chỉ biết rằng theo thông cáo chính thức, quân ly khai Armenia đã buông vũ khí. Trên giấy tờ, ngay từ hôm qua, các giới chức tại Erevan đã đồng ý về thỏa thuận ngừng bắn.

Tuy nhiên, không có thông tin về thời điểm và thể thức di tản dân cư Arménia ở vùng Thượng Karabakh và cũng không biết là họ sẽ phải định cư ở nơi nào. Chính quyền Baku khẳng đỉnh chủ quyền trên vùng lãnh thổ này và ngay từ hôm nay, Azerbaijan trình bày cái mà họ gọi là một « kế hoạch chung sống trên lãnh thổ Thượng Karabakh với người Armenia ». Hình ảnh hàng ngàn người Armenia trong vùng trong vài giờ ồ ạt đổ về sân bay Stépanakert, vốn cũng là một căn cứ quân sự của Nga, cho thấy những người này muốn  về Armenia. Mọi người tại đây không còn nghi ngờ gì nữa, nguy cơ rất lớn là khoảng 120.000 người Armenia tại đây sẽ phải di tản đi nơi khác ».

Trước Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc tại Genève, đại sứ Arménia Andranik Hovhannisyan tố cáo Azerbaijan « phạm tội ác chống nhân loại » và đang thực hiện ý đồ « diệt chủng » nhắm vào người Armenia tại Thượng Karabakh.  Về phía Baku, đại sứ Dilara Abdullayeva nhắc lại chiến dịch quân sự chớp nhoáng vừa qua nhằm « tiêu diệt quân khủng bố ».