Xung đột Gaza: 5 nước sáng lập CPI yêu cầu điều tra ''tình hình ở Quốc gia Palestine''

Quân đội Israel hôm nay, 19/11/2023, khẳng định « tiếp tục mở rộng chiến dịch ở nhiều khu vực mới ở dải Gaza » để diệt trừ Hamas. Tổng thống Mỹ vẫn ủng hộ chiến lược của Israel, bác khả năng « đình chiến ». Trước những báo động về khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng ở Gaza, năm nước thành viên sáng  lập Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (CPI) đã yêu cầu CPI điều tra về « tình hình tại Quốc gia Palestine ».

Ảnh minh họa : Trụ sở của Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (CPI), La Haye, Hà Lan. AP - Mike Corder

Thông tín viên Stéphanie Maupas tại La Haye cho biết cụ thể:

« Chưởng lý Tòa Án Hình Sự Quốc Tế xác nhận đã nhận được yêu cầu điều tra hôm 16/11 từ tay đại sứ Nam Phi ở La Haye. Ông Karim Khan cũng tái khẳng định là cuộc điều tra do ông phụ trách đã được mở rộng đến cả những sự kiện diễn ra từ ngày 07/10/2023. 

Tòa Án Hình Sự Quốc Tế đã mở điều tra, từ hơn hai năm nay, về các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng và chiến tranh năm 2014 ở Gaza, nhưng cuộc điều tra tới giờ vẫn không có tiến triển, trong đó phải kể đến việc Mỹ công khai gây sức ép và Israel bác thẩm quyền của Tòa. Đây là lý do khiến 5 nước Nam Phi, Djibouti, Comores, Bengladesh và Bolivia quyết định can thiệp.

Ngoại trừ Nam Phi, bốn nước còn lại vốn không phải là những quốc gia có trọng lượng trên trường quốc tế. Nhưng khi hướng tới chưởng lý vào lúc cuộc điều tra đang diễn ra, năm nước nói trên muốn cảnh báo viên chưởng lý Karim Khan rằng ông không được phép « tùy tiện ». Họ khẳng định là họ sẽ giám sát việc này.

Sáng kiến của năm nước, cùng với quyết định ngày 11/11 của Liên Đoàn Ả Rập, là nhằm lập ra một nhóm theo dõi tiến triển cuộc điều tra của văn phòng chưởng lý và cung cấp các bằng chứng cho chưởng lý. Những sáng kiến này cũng nhằm ngăn tình trạng « nhất bên trọng nhất bên khinh » của tư pháp quốc tế, khi mà về tình hình Ukraina, 40 nước, chủ yếu là các quốc gia phương Tây, đã viện đến chưởng lý Tòa Án Hình Sự Quốc Tế ngay từ đầu cuộc chiến.

Sau khi nhận được yêu cầu điều tra gửi đến Tòa của 5 nước, chưởng lý Karim Khan đã kêu gọi tất cả các nước hợp tác, nhất là bổ sung thêm ngân sách với lý do là ông không có phương tiện điều tra ».

Israel mở rộng chiến dịch ở Gaza

Về tình hình ở Gaza, sau thông báo mở rộng chiến dịch tại nhiều địa điểm mới, quân đội Israel bị cáo buộc tấn công một trường học và trại tị nạn Jabaliya ở miền bắc Gaza do Liên Hiệp Quốc quản lý khiến khoảng 80 người thiệt mạng trong ngày 18/11. Phía Israel cho biết « đã nhận được báo cáo » và « đang điều tra » về vụ việc.

Bệnh viện al-Shifa, từng là nơi tạm trú của khoảng 2.500 người, trở thành « vùng đất chết », theo cáo buộc của Tổ Chức Y Tế Thế Giới. Sáng 18/11, vài trăm người đã rời bệnh viện để xuống miền nam, tạo thành một đợt tản cư lớn. Theo AFP, phía Israel phủ nhận đã ra lệnh sơ tán mà chỉ « đáp ứng yêu cầu » của giám đốc bệnh viện. Tuy nhiên, vẫn còn 25 nhân viên y tế và 291 bệnh nhân, hầu hết trong tình trạng nguy kịch, ở lại bệnh viện.

Theo số liệu của chính quyền Hamas, có khoảng 12.300 người Palestine thiệt mạng trong các trận oanh kích của Israel kể từ ngày 07/10. Còn theo Liên Hiệp Quốc, hơn 2/3 trong tổng số khoảng 2,4 triệu dân ở dải Gaza đã phải sơ tán, chủ yếu xuống miền nam.