Niger chấm dứt hợp tác quân sự với Mỹ

Tập đoàn quân sự cầm quyền ở Niger đình chỉ thỏa thuận hợp tác quân sự đã ký với Mỹ hồi năm 2012. Hôm thứ Bảy 16/03/2024, phát ngôn viên của tập đoàn quân sự Niger, đại tá Amadou Adbdramane, thông báo chấm dứt « ngay lập tức » thỏa thuận cho phép sự hiện diện của lực lượng quân sự và nhân viên dân sự của bộ Quốc Phòng Mỹ trên lãnh thổ Niger, thỏa thuận mà tập đoàn quân sự xem là « đơn phương » và « không công bằng ».

Tổng thống Niger Mohamed Bazoum tham gia Diễn đàn Hòa bình, An ninh và Quản trị trong Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Mỹ-Châu Phi ở Washington, DC, ngày 13/12/2022. AFP - EVELYN HOCKSTEIN

Hiện nay, Mỹ đang có khoảng 1.100 binh sĩ tham gia chiến dịch chống Hồi giáo cực đoan tại Niger và có một căn cứ drone quan trọng tại Agdez, miền bắc Niger. Sau vụ đảo chính của quân đội Niger, Washington đã đình chỉ hợp tác với Niamey, nhưng đến tháng 12/2023 thông báo sẵn sàng hợp tác trở lại với một số điều kiện.

Trong thông báo trên truyền hình, phát ngôn viên của tập đoàn cầm quyền khẳng định sự hiện diện của lực lượng quân sự và nhân viên dân sự của bộ Quốc Phòng Mỹ tại Niger là « bất hợp pháp » và « vi phạm mọi nguyên tắc hiến định và dân chủ » của Niger.

Quyết định lần này của Niger được đưa ra sau chuyến thăm ba ngày của một số quan chức ngoại giao Mỹ tới Niger trong tuần qua, dẫn đầu là vụ trưởng Ngoại Giao Mỹ Molly Phee. Tuy nhiên, theo một nguồn tin chính phủ Niger, vụ trưởng Ngoại Giao Mỹ đã gặp thủ tướng Niger  lần nhưng không thể gặp lãnh đạo chế độ quân sự Abdourahamane Tiani bởi Niamey cho rằng phái đoàn Mỹ không tôn trọng những quy tắc ngoại giao, trịch thượng, coi thường Niger khi chỉ đơn phương thông báo thành phần phái đoàn, ngày đến Niamey, cũng như chương trình nghị sự.

Phát ngôn viên tập đoàn quân sự Niger nói thêm rằng các cuộc thảo luận của Mỹ và Niger tập trung vào quá trình chuyển đổi quân sự đang diễn ra ở Niger, hợp tác quân sự giữa hai nước và sự lựa chọn đối tác của Niger trong cuộc chiến chống lại các nhóm liên kết với Al Qaeda và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo. Nhưng theo Reuters, đại tá Amadou Abdramane lấy làm tiếc là phái đoàn Mỹ có ý định phủ nhận quyền của nhân dân Niger trong việc lựa chọn các đối tác và các kiểu quan hệ đối tác thực sự có khả năng hỗ trợ họ chống khủng bố.

Như vậy là sau khi tập đoàn quân sự Niger đảo chính lật đổ chính quyền dân sự và lên nắm quyền hồi năm 2023, Mỹ là nước phương Tây thứ hai sau Pháp bị chính quyền Niamey chấm dứt thỏa thuận hợp tác quân sự. Trong khi đó, theo AFP, trong chuyến thăm của thủ tướng Lamine Zeine được tập đoàn quân sự Niger chỉ định, Matxcơva hồi tháng 01/2024 đã quyết định tăng cường hợp tác quân sự với Niamey để giúp Niger đối phó với các nhóm Hồi giáo cực đoan.