Châu Âu bất lực trước khủng hoảng di dân

Trong những ngày qua, dư luận châu Âu đã chăm chú theo dõi số phận của 141 thuyền nhân châu Phi cho đến hôm nay vẫn cứ lên đênh trên vùng biển quốc tế của Địa Trung Hải mà không biết cập vào đâu, vì không một quốc gia nào trong Liên Hiệp Châu Âu, kể cả nước nằm gần nhất là Ý, chấp nhận đón tiếp họ. Vụ này càng cho thấy là các nước châu Âu vẫn chưa tìm ra được một giải pháp bền vững cho cuộc khủng hoảng di dân mới, hai tháng sau khi đạt được một thỏa hiệp về hồ sơ này.

Các di dân được tàu Aquarius của tổ chức Y sĩ Không biên giới (MSF) vớt ngày 10/08/2018. REUTERS/Guglielmo Mangiapane

Ngày 17/06 vừa qua, sau nhiều tuần các nước châu Âu đổ trách nhiệm cho nhau, 630 thuyền nhân, cũng trên chiếc tàu Aquarius, mới được đón tiếp ở Tây Ban Nha. Sau vụ này, các lãnh đạo 28 nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu cuối cùng đã đạt được một thỏa hiệp ở Bruxelles. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã vội lên tiếng hoan nghênh thắng lợi. Thế nhưng, chủ tịch Hội Đồng Châu Âu Donald Tusk lúc đó đã cảnh báo ngay là đạt được thỏa thuận thì dễ, nhưng thực hiện mới là khó.

Lời cảnh báo của ông Donald Tusk nay đã được chứng thực với số phận của 141 thuyền nhân ở Địa Trung Hải, hiện đang được vớt lên trên chiếc tàu Aquarius mà hai tổ chức SOS Méditerranée và Y sĩ không biên giới đang sử dụng. Hai tổ chức phi chính phủ này hôm qua đã một lần nữa kêu gọi các quốc gia châu Âu hãy đảm nhận trách nhiệm của họ.

Trong cuộc khủng hoảng tháng 6 vừa qua, chính phủ Ý đã nhiều lần chỉ trích hoạt động của các tổ chức phi chính phủ, cáo buộc những tổ chức này tiếp tay cho các đường dây buôn người, khi không tuân lệnh của lực lượng tuần duyên Libya. Để giảm căng thẳng trên điểm này, thỏa hiệp mà lãnh đạo 28 nước Liên Hiệp Châu Âu đạt được tháng 6 vừa qua có ghi rõ « tất cả các tàu hoạt động ở Địa Trung Hải phải tuân thủ luật lệ hiện hành và không cản trở các hoạt động của tuần duyên Libya ».

Trả lời đài phát thanh France Info hôm qua, 13/08, tổng giám đốc SOS Méditerranée, Sophie Bleu, khẳng định là lần này họ đã tuân thủ lệnh của tuần duyên Libya, đã phối hợp với tuần duyên Libya để vớt các thuyền nhân nói trên. Nhưng vì không một cảng nào của Libya hội đủ các điều kiện để được xem là một cảng « an toàn » và theo luật hàng hải quốc tế thì tàu Aquarius cũng không thể cập bến Libya, nên chiếc tàu này buộc phải quay sang những bờ biển gần nhất, đó là Ý và Malta. Nhưng cả hai nước này đều đã từ chối cho Aquarius cập bến.

Như vậy là khủng hoảng tháng 6 lại tái diễn, nhưng có một điểm khác là lần này không ai có quyền trách Ý và Malta. Đơn giản là vì thỏa hiệp đạt được ở Bruxelles đúng là có dự trù thiết lập các trung tâm đón tiếp ở các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu, nhưng « chỉ là trên cơ sở tự nguyện ». Thành ra chẳng ai có quyền ép buộc Ý mở cửa đón tiếp thuyền nhân của Aquarius. Những nước châu Âu khác, đặc biệt là Pháp, cũng đứng sau tấm bình phong thỏa hiệp Bruxelles để không có hành động gì. Tây Ban Nha nay cũng dứt khoát không đón chiếc tàu Aquarius như họ đã làm cách đây 2 tháng.

Trước thảm cảnh của thuyền nhân tàu Aquarius, nhiều dân biểu cánh tả ở Pháp đã lên tiếng kêu gọi mở một cảng ở Pháp để đón các thuyền nhân này. Riêng giám đốc của cảng Sète, Jean-Claude Gayssot, nguyên là một bộ trưởng thuộc đảng Cộng Sản Pháp, đã tuyên bố sẵn sàng đón chiếc Aquarius. Hai dân biểu của đảo Corse, Gilles Simeoni et Jean-Guy Talamoni, hôm nay cũng vừa tuyên bố là Corse luôn sẳn sàng mở một cảng của đảo này để đón 141 thuyền nhân của Aquarius.

Như vậy là giữa một bên là lòng nhân đạo và bên kia là chính sách di dân của các nước Liên Hiệp Châu Âu vẫn còn một hố sâu và 141 thuyền nhân trên Địa Trung Hải đang trả giá đắt cho hố sâu này.