''Cánh chim và Trẻ thơ'', giai điệu hy vọng vẫn thắp sáng Eurovision
Đăng ngày:
Nghe - 09:01
Tối 14/05/2022, cuộc thi hát truyền hình châu Âu Eurovision diễn ra tại thành phố Torino, ở Ý. Vòng chung kết quy tụ 25 nước trên tổng số 41 quốc gia dự thi. Năm nay, các nước có triển vọng được nhiều điểm nhất vẫn là Ukraina, Thụy Điển, Anh Quốc. Còn nước Pháp, được đại diện bởi ban nhạc Alvan & Ahez, theo dự đoán chỉ về hạng 10. Góc vườn âm nhạc RFI tuần này được dành để nói về những bản nhạc Pháp tiêu biểu nhân các kỳ thi Eurovision.
Kể từ khi giải Eurovision được thành lập vào năm 1956, nước Pháp đã từng giành ngôi vị quán quân đến 5 lần, giai đoạn vàng son vẫn là hai thập niên 1950-1960. Lần cuối cùng, nước Pháp đứng đầu bảng là vào năm 1977, cách đây 45 năm, nhờ bài hát ''L'oiseau et L'enfant'' (Cánh Chim và Trẻ Thơ) qua giọng ca của Marie Myriam. Kể từ đó trở đi, nước Pháp đã nhiều lần về hạng nhì (kể cả Barbara Pravi hồi năm 2021), rồi vào giờ phút chót, vẫn để giải nhất vuột khỏi tầm tay. Nhắc lại giai đoạn này, Marie Myriam cho biết nhờ ''Cánh Chim và Trẻ Thơ'' mà sự nghiệp của cô tồn tại trong 4 thap niên, cho đến tận ngày nay.
Ngược dòng thời gian trở về năm 1977, bản nhạc ''L'oiseau et L'enfant'' (Cánh Chim và Trẻ Thơ) là sự hội ngộ giữa tác giả Jean Paul Cara và ca sĩ trẻ Marie Myriam. Sinh trưởng trong một gia đình gốc Bồ Đào Nha, Marie Myriam (tên thật là Myriam Lopes) theo bố mẹ đến Paris lập nghiệp từ năm 1963. Thời còn trẻ, cô thường hay phụ giúp cha mẹ, và đôi khi được hát trong quán ăn gia đình, thường có một dàn nhạc fado chơi vào những ngày cuối tuần. Giọng ca của Marie Myriam tình cờ lọt vào tai của tác giả Jean Paul Cara, thường hay đến ăn tối ở quán nhạc này.
Tuy cả gia đình cô đều không biết ông là ai, nhưng Jean Paul Cara lại là một nhạc sĩ có tiếng, thường xuyên hoạt động trong nhóm tác giả (nhạc trưởng Tony Rallo, các nhạc sĩ Bob Dupac hay Joe Gracy) chuyên sáng tác ca khúc tham gia cuộc thi hát truyền hình Eurovision. Bản nhạc ''L'oiseau et L'enfant'' (Cánh Chim và Trẻ Thơ) là một ví dụ điển hình : dùng ẩn dụ của cánh én màu xanh bay khắp địa cầu để nói lên khát vọng muôn thuở của tuổi thơ được sống trong hòa bình, yêu thương. Cuộc thi truyền hình châu Âu trở thành một ''diễn đàn'' lý tưởng. Marie Myriam ở tuổi đôi mươi, với giọng ca hồn nhiên, tươi sáng nụ cười, giúp cho giai điệu chim xanh tung bay vỗ cánh giữa bầu trời an lành, thời ấu thơ quang đãng.
Thành danh từ năm 19 tuổi, Marie Myriam ban đầu chủ yếu hát nhạc nhắm vào đối tượng gia đình (nhạc thiếu nhi, nhạc phim hoạt hình, nhạc Giáng Sinh), rồi sau đó mới chuyển qua nhạc pop. Mặc dù cho tới giờ chưa có bài hát nào có thể sánh bằng kỷ lục số bán của nhạc phẩm ''L'oiseau et L'enfant'' (Cánh Chim và Trẻ Thơ), nhưng các dự án ghi âm của Marie Myriam vẫn tiếp tục đều đặn, gần đây cô đã trình làng một tuyển tập kỷ niệm 40 năm sự nghiệp. Bản nhạc này cũng từng được nhóm Kids United ghi âm thành một phiên bản mới năm 2016, bên cạnh các ca khúc với chủ đề hoà bình thế giới như ''Heal the World'' của Michael Jackson hay là ''Le Pouvoir des Fleurs'' của nhóm tác giả Souchon/Voulzy.
Kể từ năm 1977 cho tới nay, có lẽ cũng vì chưa có nghệ sĩ hát tiếng Pháp nào lên thay thế Marie Myriam ở vị trí đầu bảng, cho nên trong hạng mục Eurovision, cô vẫn được xem là giọng ca có uy tín nhất. Phía Pháp vẫn đề cử nhiều giọng ca đi tranh giải Eurovision, trong đó có những tài năng cho dù không về đầu, nhưng vẫn được giới phê bình đánh giá tích cực, còn công chúng châu Âu thì hưởng ứng qua việc mua đĩa hay tải nhạc trực tuyến, giúp cho các nghệ sĩ này được xếp hạng cao trên thị trường. Đó là trường hợp của Barbara Pravi với nhạc phẩm ''Voilà'' năm 2021, ''J'ai cherché'' của ca sĩ Amir năm 2016 hay ''Je n'ai que mon âme'' của danh ca Canada Natacha Saint Pier đại diện cho nước Pháp nhân kỳ Eurovision tổ chức vào năm 2004.
Theo lời của chính tác giả Jean Paul Cara, sau khi thắng đậm tại cuộc thi hát truyền hình châu Âu Eurovision năm 1977, bản nhạc "L'oiseau et l'enfant" (Cánh chim và Trẻ thơ) đã được bán hơn 6 triệu bản. Nhạc phẩm này đã từng được phóng tác sang nhiều thứ tiếng, kể cả tiếng Anh, qua tựa đề "The Bird and the Child", tiếng Đức "Der Vogel und das Mädchen", tiếng Tây Ban Nha "El Zagal y el Ave Azul" và tiếng Bồ Đào Nha "A Ave e a Infância". Còn trong tiếng Việt, tác giả Lữ Liên từng chuyển thể bài này thành nhạc phẩm ''Cánh chim và Trẻ thơ'' qua phần trình bày của danh ca Khánh Hà. Lời Việt có đoạn như sau : Có đứa bé ưa lên ngắm cung trời đất rộng. Nó ngó tới nơi đàn chim trời xa tắp. Những cánh én xanh bay lướt trên vùng đất lành. Đưa ta qua vùng yêu đương địa đàng. Tình yêu là tôi, tình yêu đến anh. Cánh chim với ta, bé thơ là người …
Do xâm chiếm Ukraina, nước Nga trước kia thường được xếp hạng cao, năm nay lại bị loại trừ ra khỏi cuộc thi Eurovision. Cũng có nhiều khả năng, nhiều quốc gia châu Âu bỏ phiếu cho Ukraina chủ yếu để bày tỏ sự ủng hộ với một dân tộc đang hứng chịu bom đạn. Trong bối cảnh đó, "L'oiseau et l'enfant" tưởng chừng như đã quá xưa, bỗng dưng lại rất hợp thời. Liệu những giai điệu với chủ đề hòa bình và hy vọng vẫn thắp sáng Eurovision ? Bản nhạc ''Cánh chim và Trẻ thơ'' đặc biệt có ý nghĩa ở trong đoạn cuối :
Bất kể thời gian, tham vọng cuồng điên
Khổ đau nào sinh ra từ cuộc chiến
Duy tình yêu luôn là cõi vô biên
Cho tim trẻ thơ giữ mãi hồn nhiên
Như đứa bé ngước nhìn nắng ngời sáng
Nên chi mắt cũng tỏa ánh nhẹ nhàng
Tung cánh xanh tìm khắp cùng trái đất
Cho yêu thương ngày cập bến dịu dàng
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký