Les canards de Paris : Xe bus du lịch lội nước đầu tiên ở thủ đô Pháp

Xe bus Marcel, chiếc xe lội nước có nguồn gốc từ thời Đệ Nhị Thế Chiến, đã được tu sửa nâng cấp thành phương tiện vận chuyển du lịch mới lạ ở Paris. Được lắp thêm cánh quạt, vỏ thuyền, xe bus Marcel, do công ty Les Canards de Paris khai thác, đưa du khách khách đi dạo phố phường thủ đô Pháp, đồng thời, có thể lội nước, khám phá một khúc sông Seine. 

Xe bus lội nước của công ty du lịch Les canards de Paris. © Les canards de Paris

Khoảng hơn chục người đứng xếp hàng dưới chân tháp Eiffel, chuẩn bị lên chiếc xe bus màu xanh lam, trang trí hình con vịt như ở Disneyland. Một số người tò mò đổ lại hỏi và muốn cùng lên xe nhưng chuyến này đã hết chỗ, phải chờ đến chuyến sau. Vào những ngày hè nóng nực, tất cả các cửa kính được mở ra, các áo phao cứu sinh màu đỏ chất trên nóc xe, điều này khiến hành khách có cảm giác đang ngồi trên một chiếc thuyền hơn là một chiếc xe buýt. Bà Marie-Claire, sống tại Paris và đã nhiều lần thấy chiếc xe bus đi qua, bà cho rằng ý tưởng “ngồi xe đi trên đường rồi sau đó lội xuống nước khá là ấn tượng”, nên đã đặt vé đi thử chiếc xe bus duy nhất của công ty du lịch Les Canards de Paris.       

Khi hơn 20 chục khách đã ổn định chỗ ngồi, xe bắt đầu khởi hành. Hướng dẫn viên giới thiệu bằng tiếng Anh và tiếng Pháp, chia sẻ những câu chuyện, lịch sử địa điểm mà xe đi qua : Trocadéro, cầu Alexandre III hay Khải Hoàn Môn, và nhất là không bỏ qua phần giới thiệu về chiếc xe bus đặc biệt này : “Quý vị có biết là chiếc xe bus này có một siêu năng lực và mọi người sẽ khám phá trong 40 phút nữa”, trước khi “lội xuống sông Seine” ở Boulogne Billancours, ngoại ô Paris.    

“Marcel đi không nhanh lắm mẹ nhỉ”, một hành khách nhí trên xe nói. Được đặt tên là Marcel, chiếc xe bus lội nước phục vụ khách du lịch đầu tiên ở Paris dài 11 mét, rộng 2,5 mét vào cao 3,92 mét. Mũi xe tròn cho phép di chuyển với tốc độ 10km/h trên đường nhựa. Khi di chuyển xuống nước, bánh xe trở thành bánh lái, vỏ của xe bus được làm bằng nguyên liệu tượng tự như vỏ thuyền, chống thấm nước. Đồng sáng lập của Les Canards de Paris, ông Paul Michel giải thích : “Bánh lái của xe cho phép điều hướng khi di chuyển dưới nước, còn cánh quạt này cho phép xe di chuyển về phía trước. Điều thú vị với chiếc xe lội nước đó là bánh lái không quá to, nhưng ở phía đầu xe, chúng tôi cũng có hai bánh xe – bánh lái cùng kích thước, khi chúng tôi quay vô lăng, thì bánh xe cũng sẽ điều hướng, dễ điều khiển (manœuvrabilité). Marcel là chiếc xe mà bánh xe vừa cho phép di chuyển trên đường vừa giúp xe điều hướng như những chiếc thuyền dưới nước, đây là điều mà những phương tiện thông thường không thể làm được.”      

Ý tưởng một chiếc xe lội nước ở Paris thực ra là đến từ Hoa Kỳ. Trong một chuyến du lịch đến Mỹ, nhà sáng lập Paul Michel đã có dịp đi thử và nhen nhóm ý định “tại sao một chiếc xe như vậy lại không có ở Pháp”. Cùng với người bạn Philippe Maillet, ông Paul đã thành lập Les Canards de Paris, chính thức đi vào hoạt động từ năm 2021. Thời điểm này là một thách thức lớn đối với một công ty du lịch, bởi lúc đó lượng du khách không nhiều và hai nhà sáng lập phải tự làm mọi thứ : học lái tàu, lau dọn, bảo trì xe, hướng dẫn viên, làm quảng cáo, xin giấy phép… Trên thực tế, điều khó khăn nhất, theo ông Paul, chính là chặng đường 6 năm chật vật xin giấy phép lưu hành cho chiếc xe du lịch lội nước đầu tiên ở Paris này. Cả hai đã nghiên cứu mở công ty vào năm 2013, tìm hiểu, chuẩn bị các thủ tục trong vòng 1 năm, nhưng để được thông qua, thì cần phải đợi thêm 6 năm.

6 năm để xin giấy phép hoạt động

Đồng sáng lập Les Canards de Paris bộc bạch “Pháp có lẽ là nước mất nhiều thời gian để xin giấy phép nhất thế giới, có những nước chỉ mất vài tháng”, có những lúc “có người hỏi chúng tôi đang làm gì, họ không tin và cười vào ý tưởng xe lội nước vì mấy năm trời phải lo thủ tục xin giấy phép”. Ông Paul Michel giải thích : “Ở Pháp, xe của chúng tôi phải tuân theo hai quy định, dành cho xe ô tô và cho thuyền du lịch. Dù kích thước không quá lớn nhưng xe bus bị coi như là thuyền-bateaux-mouche và phải tuân theo quy định của cả hai. Điều này không hề dễ dàng, với khoảng 10 000 trang giấy các quy định cần tuân theo. Xe bus dài 10 mét thì mỗi milimét là một trang quy định, cần phải đọc, hiểu và áp dụng, chứng minh. Đôi khi để chứng minh là có bảo đảm tuân thủ quy định hay không thì chúng tôi phải đi kiểm tra. Ví dụ như lấy mẫu xe bus, mang đi đốt tại các phòng thí nghiệm để kiểm tra. Có những mẫu xe bus chúng tôi phải phá huỷ, dỡ bỏ toàn bộ.”      

Hướng dẫn viên Eliott, giới thiệu cho du khách về Paris trên chiếc xe bus lội nước Marcel, Paris, Pháp ngày 04/09/2023. © Chi Phuong

Để lái một chiếc xe lưỡng năng, di chuyển trên bộ và dưới nước như vậy không hề đơn giản, vì có bằng lái xe là chưa đủ, mà cần phải có cả bằng lái phương tiện đường thuỷ. Do vậy việc tuyển nhân sự cũng không hề dễ, vì cần thời gian để đào tạo, đặc biệt là bằng lái đường thuỷ, lên đến hàng trăm giờ. Do vậy, đôi khi, trong một chuyến đi kéo dài khoảng một tiếng rưỡi, sẽ phải đổi người lái xe, nếu tài xế chưa có bằng để trở thành “thuyền trưởng”.      

Xe bus lội nước của công ty du lịch Les canards de Paris. © Les canards de Paris

Les Canards de Paris, tạm dịch là Những con vịt của Paris. Khi di chuyển trên sông Seine, ông Paul Michel thuật lại “chúng tôi thường không bắt gặp vịt ở trên sông, nhưng chúng tôi giống như những con vịt của sông Seine.” Theo nhà đồng sáng lập, có nhiều lý do để giải thích cái tên này. Ông nói “đầu tiên là chúng tôi muốn có hình ảnh một con vật lội nước và sau đó có thể đi trên đường bộ. Lý do thứ hai là vì khi những đoàn phụ trách vận chuyển binh lính trong Đệ Nhị Thế Chiến được gọi là DUKW, với biệt danh DUCK, tức con vịt. Thêm vào đó, tôi đến từ miền nam nước Pháp, ở đó có rất nhiều vịt, thậm chí rất nhiều món ăn làm từ vịt. Do vậy cái tên này có chút gì đó gợi nhớ đến quê hương của tôi. Còn tại sao xe bus lại tên là Marcel ? Tất cả đều có lý do. Chúng tôi là một công ty nhỏ muốn dẫn khách du lịch tại Paris, và chúng tôi muốn một cái tên tiếng Pháp, hơi cổ một chút, gợi lại nguồn gốc xa xưa của người Pháp, một cái tên nói về một Paris thời mộng mơ đối với một số người. Hơn nữa, cộng sự của tôi là Philippe Maillot, ông ấy đam mê đấm bốc và Marcel Cerdan là một võ sĩ đấm bốc nổi tiếng người Pháp trước Đệ Nhị Thế Chiến. Để tạo ra chiếc xe bus Marcel cũng cần phải có tinh thần chiến đấu. Cái tên Marcel vừa để tri ân đến võ sĩ này, vừa thể hiện tính hiếu chiến của chiếc xe”.      

Xe quân sự có nguồn gốc từ Đệ Nhị Thế Chiến

Về nguồn gốc của xe lội nước, GMC DUKW 353, theo Hiệp hội các nhà sưu tầm phương tiện quân sự (AFCVM), D : có nghĩa là 1942 – năm sản xuất; U : xe lội nước; K : tất cả các bánh xe đều dẫn động (motrice); W: hai hệ thống dẫn động ở phía sau. Xe lần đầu được thử nghiệm vào ngày 03/06/1942 ở Michigan Hoa Kỳ.    

Sau khi sản xuất 2000 chiếc đầu tiên, nhà sản xuất đã bổ sung thêm một hệ thống cho phép điều chỉnh áp suất của lốp xe, do vậy xe DUKW có thể thích ứng với mọi loại địa hình, cát, đầm lầy, đá. Phương tiện này được thiết kế để vận chuyển thiết bị thực phẩm hoặc binh lính từ những tàu lớn không thể cập bờ gần bãi biển. Một số xe còn được trang bị cần cẩu để bốc hàng. Xe lội nước Duck đã được sử dụng trong cuộc tấn công vào Pointe du Hoc, ngày 0/6/1944 để đổ bộ vào vùng Normandy ở Pháp.     

Ông Paul Michel cho biết, khi chiến tranh kết thúc, quân đội đã bán những chiếc xe này cho một số người dân, và họ đã biến đổi thành xe chở khách. Ở một số nước, loại xe có tuổi đời gần 100 năm này vẫn lưu hành, nhưng ở Pháp loại xe này không được thiết kế để chở khách và không đáp ứng các tiêu chuẩn của phương tiện đường bộ. Những loại xe cũ, khi di chuyển trên sông, nếu bị nước tạt vào thì phải dùng bơm để hút nước ra, điều này hoàn toàn bị cấm ở Pháp. Nhưng sau đó, loại xe này đã được cải tiến, như xe bus Marcel, hoàn toàn mới. Hai phần ba xe được sản xuất ở Pháp, động cơ và khung gầm được sản xuất ở Calvados và khu vực Lyon, còn thân của xe được đóng ở nước ngoài.    

Trước kỳ Thế Vận Hội 2024, Pháp có thể tiếp đón thêm hàng triệu du khách, Les Canards de Paris muốn trở thành một dịch vụ du lịch cạnh tranh với các dịch vụ khác ở Paris. Nhà sáng lập Paul Michel khẳng định :    

“Chúng tôi cho rằng dịch vụ của Les Canards de Paris khá khác lạ vì Paris thường trong tình trạng du lịch đại trà, thường du khách phải sử dụng autoguide - tự hướng dẫn. Cũng có những dịch vụ tư, nhưng khá đắt và không phải ai cũng đủ khả năng chi trả. Dịch vụ của chúng tôi thì nằm ở giữa, tức là không phải du lịch đại chúng, xe cũng chỉ chở được 30 người. Trong khi phần lớn các xe bus du lịch khác thì lớn hơn, còn các tàu du lịch thì có khi lên đến 1000 chỗ. Về giá, dịch vụ của chúng tôi đắt hơn các tàu tham quan, nhưng lại rẻ hơn các tàu tham quan tư nhân. Trên xe, chúng tôi có hướng dẫn viên, và họ thường tự hào về công việc của mình, họ có khiếu hài hước. Chúng tôi muốn gần gũi với du khách để kể cho họ câu chuyện về Paris xinh đẹp và vùng Hauts-de-Seine.”    

Công ty cũng đang nghiên cứu thiết kế một chiếc xe lội nước chạy hoàn toàn bằng điện, đáp ứng tiêu chuẩn về sinh thái, để trở thành chiếc xe lội nước sinh thái đầu tiên trên thế giới, với mục tiêu hoàn thành trước kỳ Thế Vận Hội 2024. Tuy nhiên mục tiêu này hiện khó khả thi vì cần phải được Tòa thị chính Paris cho phép sử dụng các trụ sạc điện, cần phải đi sâu vào trung tâm Paris.   

Hơn nữa, bình điện cho xe cũng khá nặng cho loại xe lội nước, do vậy cũng cần phải giảm thiểu trọng tải của bình điện, nhưng cũng cần bảo đảm đủ nhiên liệu cần thiết.     

Chiếc xe bus Marcel hiện nay cũng đã đáp ứng được một số tiêu chuẩn. Ví dụ như động cơ của xe là loại mới nhất, tuân thủ các tiêu chuẩn ô nhiễm của châu Âu. Vỏ xe được làm hoàn toàn bằng nhôm và có thể tái chế được. Trọng lượng của nhôm thấp hơn thép, nên trọng tải của xe cũng nhẹ hơn và ít tiêu thụ năng lượng hơn. Lượng khí thải CO2 được bù đắp bằng việc trồng cây ở vùng Doubs ở Pháp, thông qua một đối tác của công ty này.    

Hiện nay, hình thức du lịch bằng xe bus lội nước cũng có mặt ở nhiều nước châu Âu và trên thế giới, như ở Thụy Điển, Anh, Bồ Đào Nha, Nhật Bản, hay Malaysia.