Chống châu Âu : Vũ khí khí đốt của Nga sẽ không còn hữu hiệu ?

Trước căng thẳng leo thang với Ukraina và khả năng bị phương Tây trừng phạt nặng thêm, Mátxcơva lại gợi lên vấn đề cắt khí đốt bán sang Châu Âu, một kịch bản với những hậu quả khác nhau mà giới chuyên gia không xem thường. Ngày 29/08/2014, Bộ trưởng Năng lượng Nga Alexandre Novak đã tuyên bố có « nguy cơ khí đốt mà tập đoàn Gazprom chuyển sang Châu Âu bị Ukraina lấy bớt một cách bất hợp pháp cho nhu cầu của họ ».

Trụ sở tập đoàn dầu khí Nga Gazprom tại Mátxcơva. Ảnh chụp ngày 03/06/2014. REUTERS/Maxim Shemetov

Vào giữa tháng 06/2014, Nga đã cắt nguồn khí đốt cung cấp cho Ukraina, viện cớ Kiev không chấp nhận việc Gazprom tăng giá ga sau khi phe thân phương Tây lên nắm quyền. Theo bộ trưởng Novak, Kiev hiện nợ Nga 5,3 tỷ đô la tiền khí đốt

Giới chuyên gia lo ngại là việc chuyển vận khí đốt từ Nga sang Châu Âu lại bị tác hại, tương tự như khi nổ ra cuộc ‘chiến tranh khí đốt’ trong những năm 2006 và 2009 giũa Nga và Ukraina. Một nửa khí đốt sang Châu Âu trung chuyển qua lãnh thổ Ukraina. Họ cũng không loại trừ khả năng Ukraina lấy bớt khí như Matxcơva nêu lên.

Theo bà Marie Claire Aoun, thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp IFRI, Ukraina cho đến giờ đang sử dụng khí đốt dự trữ của mình, nhưng đến một lúc nào đó, họ sẽ phải lấy khí chuyển sang Châu Âu nếu lâm vào tình cảnh thiếu hụt.

Ukraina vừa qua cũng đã công nhận là không đủ khí đốt dự trữ để sử dụng trong mùa đông này. Vào tháng Sáu, Kiev cũng đã lên tiếng cam kết không lấy khí đốt dành cho Châu Âu.

Theo giới quan sát, nếu lấy khí dành cho Châu Âu, Ukraina sẽ lại gây thêm căng thẳng và lần này là với Châu Âu, trong lúc mà Kiev tỏ ý muốn gia nhập NATO.và yêu cầu phương Tây giúp đỡ về mặt quân sự. Nhưng họ cũng đánh giá không phải lúc nào ‘lý trí cũng thắng’.

Các biện pháp ứng phó của Liên Hiệp Châu Âu

Tuy nhiên Châu Âu hiện đã có chuẩn bị để đối phó với mọi tình huống.

Thierry Bros, nhà phân tích về thị trường khí đốt của Ngân hàng Pháp Société Générale, đánh giá không thể tránh khỏi việc nguồn khí đốt bị nghẽn, nhưng ông ước tính chỉ độ khoảng mươi ngày mà thôi, thời gian để giới chính trị tìm một giải pháp cho việc trả nợ cho Gazprom.

Còn tác động của việc gián đoạn cung cấp khí đốt này sẽ tùy thuộc vào hai yếu tố : Thời gian cắt và thời tiết trong mùa đông sắp tới, và cũng tùy theo từng vùng : Các nước Đông Âu sẽ chịu tác động nghiêm trọng hơn là Pháp chẳng hạn, chỉ sử dụng độ 15% khí đốt của Nga.

Tuy nhiên nếu việc cắt khí đốt của Nga kéo dài, theo ông Bros, giá khí đốt ở Châu Âu sẽ tăng mạnh, khiến cho kinh tế Châu Âu có thể bị suy thoái.

Có điều khác với tình hình trước đây, năm 2009, Châu Âu đã cải thiện khả năng đối phó. Dự trữ khí hiện còn ở mức quan trọng. Tính đến ngày 28/08 vừa qua, dự trữ vẫn còn đến 87%.

Theo bà Marie Claire Aoun, Châu Âu đã chuẩn bị từ nhiều tháng qua. và cũng có các ngã cung cấp khác không qua Ukraina, như đường ống dẫn khí Northstream nối liền Nga và Đức, vận chuyển hơn 1/3 khí Châu Âu mua của Nga.

Na Uy, nguồn cung cấp khí đốt thứ hai của Châu Âu, cũng có thể tạm thời bù đắp một phần lượng khí đốt bị Nga cắt giảm.

Nhìn về dài hạn, những nước lệ thuộc nhiều về khí đốt của Nga có thể đa dạng hóa nguồn cung cấp. Chẳng hạn như Rumani và Moldavia đã khai trương một đường ống dẫn khí giũa hai nước, bắt đầu chuyển khí ngay vào ngày 01/09 này.