TT Belarus đi Nga: Để ủng hộ Vladimir Putin hay mặc cả tương lai?

Nhờ vào hậu thuẫn của điện Kremlin để tạm ổn định được tình hình trong nước và giữ được quyền lực, hôm nay 22/02/2021, tổng thống Belarus, Alexandre Loukachenko, lại đến thành phố bên bờ Biển Đen Sotchi gặp đồng nhiệm Vladimir Putin. Quan hệ đối tác chiến lược giữa Nga và Belarus không thay đổi nhưng bối cảnh chuyến thăm Nga của tổng thống Belarus đã có những chuyển biến căn bản.

Ảnh tư liệu: Tổng thống Nga Vladimir Putin (P) và tổng thống Belarus Alexander Loukachenko trong cuộc gặp tại Sochi (Nga), ngày 14/09/2020. AP

Đây là chuyến đi thứ 2 của ông Loukachenko đến Nga trong vòng 6 tháng. Hồi giữa tháng 9 năm ngoái, trong hoàn cảnh gần như tuyệt vọng trước nguy cơ bị làn sóng phản kháng trong nước lật đổ và những sức ép từ Liên Hiệp Châu Âu vì những cáo buộc gian lận bầu cử, tổng thống Belarus, không còn cách nào khác là vội vàng đến cầu cứu người anh lớn.

Gặp ông Putin để nhờ cậy sự trợ giúp của Nga là chuyện bất đắc dĩ và đường cùng đối với ông Loukachenko, với hy vọng có thể vô hiệu hoá được sự chống đối ở trong nước, nhanh chóng bình ổn được tình hình chính trị xã hội nội bộ và thoát được sức ép của Liên Hiệp Châu Âu.

Tổng thống Belarus đã thành công thuyết phục được ông Putin dù phải chấp nhận điều kiện của Kremlin là cải cách Hiến Pháp, làm cơ sở cho việc chuyển giao quyền lực trong tương lai.

Nga phải đỡ để ông Loukachenko không bị đổ vì chỉ như thế mới có thể ngăn ngừa sự thay đổi chính quyền đột ngột ở Belarus gây bất lợi cho Nga. Cuộc cải cách mà Matxcơva áp đặt cho Belarus về lâu dài là nhằm « loại bỏ một Loukachenko gây mệt mỏi cho Mátxcơva và để hướng việc chuyển tiếp quyền lực (ở Belarus) sao cho có lợi cho Nga », theo nhận định của nhà phân tích Katsiaryna Shmatsinan, thuộc Viện Nghiên Cứu Chiến Lược Belarus, được báo La Croix trích dẫn.

Sáu tháng sau chuyến thăm Nga, ông Alexandre Loukachenko đã thoát hiểm. Làn sóng biểu tình phản kháng ở trong nước đã chấm dứt, đối lập bị mất phương hướng. Chính quyền Minsk tiếp tục trở lại trấn áp. Sự kiện gần nhất là hôm 18/02 vừa rồi, hai nhà báo của một kênh truyền hình đối lập đã bị kết án 2 năm tù vì đưa tin trực tiếp một cuộc biểu tình.

Trong hoàn cảnh thuận lợi và vị thế đã được củng cố như vậy, giới quan sát đặt câu hỏi Loukachenko còn đến gặp Putin làm gì ? Có lẽ mấu chốt vấn đề nằm ở cuộc cải cách Hiến Pháp Belarus, điều kiện để đổi lấy sự hậu thuẫn của Matxcơva cho Minsk và liên quan trực tiếp đến tương lai quyền lực của ông Loukachenko.

Đầu tháng này, chính quyền Loukachenko đã cho khởi động cải cách với thông báo sẽ tổ chức trưng cầu dân ý về sửa đổi Hiến Pháp trong năm tới. Theo giới phân tích, Mátxcơva muốn cuộc cải cách này phải được tiến hành nhanh chóng nhưng có vẻ như Loukachenko lại muốn kéo dài thời gian.

Vào lúc này, nước Nga của ông Putin đang gặp khó khăn ở trong nước với làn sóng biểu tình chống chính quyền từ đầu năm sau vụ trấn áp nhà đối lập Navalny vẫn không dứt. Ở bên ngoài, quan hệ với phương Tây tiếp tục xấu đi. Cuối tuần qua, tổng thống Mỹ Joe Biden liên tiếp trong hai sự kiện - thượng đỉnh G7 và Hội Nghị An Ninh Munich - đã kêu gọi các đồng minh hợp lực để đối phó với các chế độ toàn trị trên thế giới, mà trong đó Nga và Trung Quốc được chỉ đích danh. Dự án xây dựng tuyến đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 gần hoàn thành lại đang bị đe dọa cùng những nhắm nhe trừng phạt Nga của Liên Hiệp Châu Âu.

Đây là thời điểm thuận lợi để Alexandre Loukachenko tới Nga gặp Vladimir Putin để thể hiện sự đoàn kết trong lúc khó khăn giữa hai láng giềng anh em, tạo được sự tin cậy của Matxcơva và nhân cơ hội, đề nghị được nới dần điều kiện phải cải cách Hiến Pháp mà Nga đã đề ra. Nói cách khác, ông Loukachenko đến Nga để mặc cả cho tương lai của chính mình.

Vần phần mình, Matxcơva lúc này cũng dễ dàng chấp nhận những đề nghị của Minsk. Hậu thuẫn ông Lukashenko vào thời điểm khó khăn này vừa gắn chặt Belarus với Nga, lại vừa có con chủ bài mới trong xử lý thách thức trong quan hệ với phương Tây.

Sau khi ý thức được sự hỗ trợ quý giá của Putin đã giúp cho mình vượt qua cơn bão tố vừa qua, tổng thống Belarus muốn chứng tỏ đất nước ông như là đồng minh cuối cùng của Nga và sẽ là chiến lũy bảo vệ nước Nga từ xa trước Phương Tây.