Bộ trưởng Quốc Phòng đắc cử tổng thống Indonesia: Lo ngại cho nền dân chủ

Với thân thế sự nghiệp trong quá khứ gây nhiều tranh cãi, từng là vị tướng quân dưới chế độ độc tài của Suharto, giờ đây bộ trưởng Quốc Phòng Prabowo Subianto đang tiến rất gần đến cổng dinh tổng thống để lãnh đạo đất nước vạn đảo Indonesia.

Ứng cử viên tổng thống Indonesia Prabowo Subianto trong một cuộc vận động tranh cử tại Medan, bắc Sumatra, Indonesia, 13/02/2024. AP - Binsar Bakkara

Theo các kết quả kiểm phiếu sơ bộ chính thức của Ủy ban bầu cử, và theo đánh giá của phần đông giới phân tích chính trị, ông Prabowo Subianto dường như chắc chắn trở thành nguyên thủ quốc gia Indonesia sau vòng một bầu cử tổng thống ngày 14/02/2024. Hiện là bộ trưởng Quốc Phòng của chính quyền Joko Widodo, sau hai lần ra tranh cử tổng thống thất bại, lần này ông Prabowo đã thành công với chiến dịch vận động theo chương trình mang tính kế thừa tổng thống mãn nhiệm.

Dưới thời tổng thống Joko Widodo, Indonesia đạt tăng trưởng kinh tế đều đặn với khoảng 5% mỗi năm. Khi tranh cử Prabowo đã hứa sẽ đưa Indonesia, thành viên của nhóm G20, trở thành nền kinh tế « tiên tiến và phát triển ».  Anushka Shah, một chuyên gia của Cơ quan thẩm định tài chính Moody’s, nhận định : « Chiến thắng của Prabowo mang dấu hiệu kế thừa chính trị ». Nhưng giới quan sát đặt câu hỏi là sự kế thừa này sẽ diễn ra thế nào và kéo dài bao lâu?

Có điều không được rõ ràng lắm, đó là chương trình tranh cử liên quan đến đời sống dân chủ ở đất nước, từng trải qua một thời gian dài dưới chế độc tài Suharto. Liệu vị lãnh đạo tương lai của Indonesia 72 tuổi này có quay trở lại với quá khứ của mình. Đối với các tổ chức bảo vệ nhân quyền, chiến thắng của Prabowo đánh dấu bước thụt lùi về dân chủ. Trong quá khứ, từng là vị tướng quân đội chỉ huy lực lượng đặc nhiệm của tổng thống Suharto (1967-1998), Prabowo Subianto bị các tổ chức phi chính phủ và nhiều quan chức cũ của chính quyền cáo buộc đã ra lệnh bắt cóc các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ vào thập niên 1990. Ông đã nhiều lần phủ nhận những cáo buộc này và không bao giờ bị truy tố. Cựu quân nhân này cũng đã từng bị Mỹ và Úc cấm nhập cảnh một thời gian dài vì những cáo buộc nói trên.

Nhờ có mạng xã hội, nhờ ông biết đánh vào đúng tâm lý của giới trẻ Indonesia trong chiến dịch tranh cử tổng thống lần này, dường như phần đông cử tri Indonesia đã bị thuyết phục bởi hình ảnh mới mẻ, gần dân, năng động của vị cựu tướng quân đội, họ sẵn sàng bỏ qua những chuyện cũ của ông và đánh giá cao cam kết tiếp tục các chính sách của chính quyền Jokowi.

Đương kim bộ trưởng Quốc Phòng đã hưởng lợi lớn trong chiến dịch tranh cử của mình nhờ đứng liên danh với ứng cử phó tổng thống Gibran Rakabuming Raka, 36 tuổi, con trai cả của Jokowi. Mặc dù chức phó tổng thống không có thực quyền gì, nhưng dư luận Indonesia cho rằng đây cũng là một tính toán của tổng thống mãn nhiệm Jokowi, muốn tiếp tục gây ảnh hưởng thông qua con trai mình. Chuyên gia Doug Ramage, thuộc cơ quan tư vấn GroupAsia, được Reuters trích dẫn, nhận định « cốt lõi của mối liên kết Prabowo với Jokowi chủ yếu là chiến lược tranh cử », không nhất thiết phải là chiến lược điều hành đất nước. Ông Prabowo sẽ làm tổng thống Indonesia theo cách riêng của ông. Không có gì bảo đảm cho sự « kế thừa chính trị » như đã hứa. Một khi chiến thắng của ông được chính thức xác nhận, Prabowo sẽ nắm quyền điều hành quốc gia lớn nhất Đông Nam Á vào ngày 20/10.

Những lo ngại rằng dân chủ ở Indonesia sẽ thụt lùi là có cơ sở vì cựu tướng quân đội này đã thảo luận vấn đề hủy bỏ giới hạn nhiệm kỳ tổng thống và thay đổi thể thức bầu cử trực tiếp. Trong suốt chiến dịch vận động tranh cử, ông Prawodo là người duy nhất không trả lời các chất vấn của các tổ chức bảo vệ nhân quyền hay tham dự vào các sự kiện mà tại đó các ứng cử viên có thể cam kết bảo vệ quyền tự do báo chí.  Kịch bản mà người dân Indonesia hy vọng ở nhiệm kỳ tổng thống mới có lẽ chỉ là đất nước duy trì được tăng trưởng kinh tế ít nhất như dưới thời Jokowi và nền dân chủ không bị nhanh chóng sụp đổ.