Hoa Kỳ cần thêm thời gian để củng cố chính quyền Afghanistan

Tin tức hàng ngày đến từ Afghanistan hầu như mang tính bi quan nhiều hơn là phấn khởi. Trừ những thành quả quân sự tiêu diệt « chỉ huy Taliban hay Al Qaida » bằng máy bay không người lái trang bị rocket, binh sĩ NATO gần như đụng trận và thiệt hại hàng ngày : 520 tử vong năm 2009, 436 tính từ đầu năm đến nay. Nạn tham nhũng trong chính quyền Afghanistan, kinh tế mong manh, Hà Lan rút quân, WikiLeaks tung tài liệu mật lên mạng... chỉ làm cho tình hình phức tạp hơn. Lời hứa của Mỹ rút quân NATO kể từ cuối tháng 7/2011 do vậy có thể thực hiện được hay không ?  

Lính Mỹ tuần tra ở vùng ngoại ô Kandahar ngày 19/8/2010. Reuters

Trong bối cảnh chiến trường khó khăn, trong nội bộ Hoa Kỳ lại lộ ra những bất đồng giửa lãnh đạo chính trị ở Washington và chỉ huy tại chiến trường.

Tháng 7, tư lệnh chiến trường Stanley McChristal bị cách chức. Hôm thứ hai tuần này, đến lượt bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates thông báo ông sẽ ra đi vào năm tới khi kế hoạch triệt thoái khỏi Afghanistan được tiến hành tốt đẹp.

Theo giải thích của chính ông Robert Gates, thì quyết định từ chức của ông có liên quan đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2012. Ông muốn để cho tổng thống Barack Obama chọn một người khác thích hợp với tình hình mới, không bị áp lực, để có thể rảnh tay vận động tái tranh cử. Tuy nhiên, thông báo của ông rơi đúng vào lúc tân tư lệnh chiến trường là tướng David Petraeus công khai bác bỏ lời hứa của tổng thống Obama và bộ trưởng Robert Gates rút quân kể từ cuối tháng 7 năm 2011.

Theo tướng Petraeus, thì 11 tháng mà ông có trong tay từ nay đến tháng 7 năm tới không đủ. Tân tư lệnh cần thêm thời gian. Đây không phải là lần đầu tiên vị tướng 4 sao thuộc loại « ngang tàng » này suy nghĩ và hành động khác cấp lãnh đạo của mình. Năm 2007, vào lúc tình hình an ninh Irak có vẻ tuyệt vọng, ông được giao trách nhiệm chỉ huy và đã lật ngược được tình thế. Washington giao chiến trường Afghanistan cho ông chỉ huy với hy vọng chuyển bại thành thắng.

Trả lời phỏng vấn báo chí và truyền hình Mỹ trong những ngày đầu tuần này, tướng Petraeus thuyết phục công luận Mỹ là Hoa Kỳ có thể chiến thắng với chiến thuật mới : Nới rộng và cũng cố những vùng mà Liên quân quốc tế đã cải thiện được an ninh và tái thiết. Bước thứ hai là kết nối những vùng an toàn lại như vết dầu loang. Để chiến thuật này thành công thì phải cần nhiều thời gian thực hiện, và phải chờ quân đội chính phủ đủ sức nhận lãnh trách nhiệm hiện đang do Liên quân quốc tế gánh vác phần lớn.

Vấn đề là liệu những yếu tố khác, từ chính trị đến kinh tế địa có thuận lợi cho việc « Afghanistan hóa » chiến tranh hay không ? Chính sách hòa giải dân tộc có cơ may nào thành công hay không ?

Sau đây, mời quý thính giả theo dõi bài phỏng vấn một chuyên gia kinh tế của USAID ở Kaboul. Người có nhã ý trả lời các câu hỏi của RFI là tiến sĩ Đinh Xuân Quân, cố vấn bộ trưởng kinh tế Afghanistan. Đây là lần thứ hai ông Đinh Xuân Quân trở lại nhậm chức ở Kaboul. Trong chính phủ trước, ông làm cố vấn cho phó tổng thống Afghanistan.