Đoàn xe cứu trợ Nga mang theo nỗi sợ chiến tranh

Matxcơva hôm qua 22/8/2014 quyết định đơn phương đưa ồ ạt đoàn xe cứu trợ nhân đạo vào lãnh thổ Ukraina không đợi sự đồng ý của Kiev cũng như sự giám sát của Hội Chữ thập đỏ quốc tế. Một hành động, theo giới phân tích, đang đẩy tình hình khủng hoảng Ukraina lên thêm một nấc căng thẳng và đây là một bước đi đầy nguy hiểm của Nga giữa lúc mọi giải pháp ngoại giao vẫn bế tắc.

Đoàn xe chở hàng cứu trợ của Nga đang di chuyển về phía biên giới gần Donetsk của Ukraina, 21/08/2014. REUTERS/Alexander Demianchuk

Sáng kiến của Nga đưa đồ cứu trợ nhân đạo cho người dân trong vùng chiến sự ở miền đông Ukraina đã gây ra những lo ngại lớn không chỉ từ phía Kiev mà cả cộng đồng quốc tế.Trước đó, Kiev đã lo ngại đoàn xe trở thành đối tượng cho một "khiêu khích" từ phía phe nổi dậy và được Matxcơva sử dụng làm cớ để can thiệp quân sự trực tiếp.

Sau một tuần chờ đợi bên ở biên giới, với lý do phải hành động gấp trước tình hình nhân đạo đang trở nên trầm trọng trong vùng chiến sự miền đông, hôm qua Nga đã quyết định tự ý cho hơn một trăm chiếc xe tải chở đồ vượt qua biên giới vào Ukraina, không cần được sự đồng ý của phía Ukraina.

Kiev ngay lập tức lên án hành động của Matxcơva là « xâm lược trực tiếp». Liên hiệp châu Âu thì coi cách hành xử ngang tàng của Matxcơva là sự « xâm phạm » biên giới lãnh thổ Ukraina. Washington và Berlin cũng nhất trí với nhau đánh giá quyết định đơn phương của Nga cho xe cứu trợ qua biên giới Ukraina là gây « thêm khiêu khích và vi phạm chủ quyền lãnh thổ Ukraina ». Bộ Quốc phòng Mỹ cũng lên tiếng yêu cầu Nga phải « rút ngay lập tức » đoàn xe cứu trợ ra khỏi Ukraina. Trong khi đó thì tại New York, Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc triệu tập phiên họp khẩn cấp theo đề nghị của Litva để bàn về khủng hoảng Ukraina nhân sự kiện này cho dù cuộc họp không lại kết quả nào.

Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen thì nhận định, việc đoàn xe Nga vào lãnh thổ Ukraina không được phép của Kiev, đang khiến "khủng hoảng trở nên trầm trọng hơn".

Những động thái chính trị, ngoại giao khẩn trương cũng những tuyên bố đầy quan ngại như vậy từ hôm qua đến giờ phần nào nói lên tính chất nghiêm trọng của sự việc.

Chuyên gia phân tích độc lập Maria Lipman giải thích với AFP rằng quyết định đưa đoàn xe cứu trợ nhân đạo vào thẳng Ukraina không cần phép tắc gì cho thấy « Nga muốn giữ thế mạnh để ảnh hưởng lên tình hình Ukraina.... và điều đó có nghĩa là không tìm được một thỏa thuận nào có thể làm hài lòng Matxcơva ».

Bà Maria Lipman nhận định Nga không hề muốn tình hình Ukraina bình thường trở lại, cũng như không muốn Ukraina gia nhập vào « trục phương Tây » và « các cuộc giao tranh ở Ukraina giúp cho Matxcơva thực hiện mục tiêu đó ».

Chủ tịch Viện nghiên cứu chiến lược Nga Alexandre Konovalov thì cho rằng, sau nhiều tháng lao vào giao tranh ác liệt ở miền đông, cũng với thông báo thay đổi chiến lược quân sự mới đây, chính quyền Kiev muốn tuyên bố giành chiến thắng đối với quân ly khai vào dịp kỷ niệm ngày độc lập của Ukraina vào ngày mai 24/8 và thế là Nga muốn phá ngang dự định của Ukraina bằng mọi giá không cần biết hậu quả khôn lường ra sao.

Chuyên gia Konovalov bình luận « Vào thời điểm hiện tại, Nga đang ở trong tình thế hết sức nguy hiểm, các hành động của Nga có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh thực sự giữa trung tâm châu Âu ».

Thứ Ba tuần tới, Tổng thống Ukraina Petro Porochenko và Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ có dịp đối mặt nhau trong hội nghị thượng đỉnh khu vực tại Belarus. Tham gia hội nghị này còn có các quan chức ngoại giao cao cấp của châu Âu trong đó có bà Catherine Ashton, lãnh đạo ngành ngoại giao Liên hiệp châu Âu. Đây là dịp tốt để xúc tiến đối thoại tìm ra một lối thoát cho cuộc khủng hoảng Ukraina. Tuy nhiên chuyên gia Maria Lipman nhận thấy « những gì đang diễn ra hiện nay cho thấy không có hy vọng nào để đạt được tiến bộ » trong hồ sơ Ukraina qua cuộc tiếp xúc thượng đỉnh Nga –Ukraina vào tuần tới.