Điện ảnh : Vì sao ngày càng có nhiều phim tiểu sử âm nhạc ?

Vào ngày 24/04/2024, bộ phim ''Back to Black'' kể lại cuộc đời và sự nghiệp ngắn ngủi của Amy Winehouse sẽ được công chiếu tại Pháp. Trước ống kính của đạo diễn Sam Taylor-Johnson, nữ diễn viên Marisa Abela vào vai ca sĩ Amy Winehouse. Cô Marisa từng thu hút sự chú ý của báo chí nhờ vai diễn trong phim ''Barbie'' của Greta Gerwig. Theo báo Le Figaro, phim tiểu sử biopic giúp cho các hãng đĩa bội thu, nhưng chưa chắc gì làm cho khán giả hài lòng, thích thú.

Hình tư liệu: Ca sĩ Anh, Amy Winehouse biểu diễn trong lễ hội âm nhạc ở ngoại ô Madrid, Tây Ban Nha, ngày 04/07/2008. Madrid. AP - Victor R. Caivano

Sau khi được phát hành tại Anh trong tuần qua, phim ''Back to Black'' sẽ lần lượt ra mắt khán giả các nước châu Âu trong tuần này và sẽ được công chiếu tại các rạp phim Mỹ vào ngày 17/05 tới. Bộ phim biopic này kể lại hành trình đầy sóng gió của nữ nghệ sĩ người Anh Amy Winehouse, từ những năm tháng khó khăn đầu đời bước lên tột đỉnh vinh quang sáng chói. Một tài năng bẫm sinh, một giọng ca thiên phú, dù chỉ mới 14 tuổi mà đã dày dạn chín muồi.

Dường như hai chữ ''danh vọng'' chẳng khác gì một món quà tẩm thuốc độc, vầng hào quang càng sáng ngời càng khiến cho tâm hồn Amy Winehouse lún sâu vào bóng tối, để rồi tự hủy diệt mình trong các chất gây nghiện ngập, các liều gây ảo giác. Album ''Back to Black'' phát hành vào cuối năm 2006 đem về cho Amy Winehouse hơn 20 giải thưởng quốc tế, trong đó có 4 giải Grammy. Tuy nhiên, chỉ bốn năm sau ngày chinh phục thế giới, Amy vì dùng rượu mạnh với thuốc, lại đột ngột vĩnh biệt cõi đời.

Phim tiểu sử âm nhạc trên đà bùng nổ

Bộ phim tiểu sử về Amy Winehouse được tung lên màn ảnh lớn, chỉ vài tháng sau thành công của tác phẩm ''One Love'' kể lại cuộc đời của ông vua nhạc reggae Bob Marley. Trong thời gian tới, sẽ có thêm phim tiểu sử về các thần tượng nhạc pop Michael Jackson, nhạc folk Bob Dylan hay nhạc rock Bruce Springsteen. Theo đánh giá của báo Le Figaro, dường như ngành công nghiệp giải trí đã tìm thấy nơi thể loại biopic một con gà đẻ trứng vàng. Sau dòng phim siêu anh hùng dày đặc kỹ xảo nhưng kịch bản lại mỏng dính, giới sản xuất tìm thấy nơi thể loại biopic một công thức đảm bảo doanh thu cho các nhà đầu tư.

Sức hấp dẫn của các nhân vật nổi tiếng, cũng như quan hệ tương tác giữa các thần tượng âm nhạc và nghệ thuật thứ bảy dường như là điều hiển nhiên. Số phận (thường là bi đát) của các ngôi sao ca hát có nhiều yếu tố dễ thu hút khán giả vào rạp : thời thơ ấu phần lớn nghèo nàn trong một gia đình khiêm tốn, thành công vượt bực bất ngờ như thể con người không chịu khuất phục định mệnh. Nhưng tiền tài danh vọng lại thường đi đôi với kết cục đau thương nếu không nói là bi thảm. Amy Winehouse qua đời ở tuổi 27 (năm 2011) và gia nhập ''Câu lạc bộ 27'' gồm toàn là những thành viên xấu số, bạc mệnh : Janis Joplin, Jimi Hendrix hay Jim Morrison của nhóm The Doors do dùng thuốc quá liều đều đột ngột từ trần dù họ mới 27 tuổi. Kurt Cobain, ca sĩ chính nhóm Nirvana tự kết liễu cuộc đời ở cùng độ tuổi bằng súng. Chỉ có ông hoàng reggae Bob Marley qua đời năm 1981 ở tuổi 36 vì bệnh ung thư.

Trả lời câu hỏi vì sao ngày càng có nhiều phim tiểu sử âm nhạc, anh Sophian Fanen, tác giả quyển sách ''Amy pour la vie'' do nhà xuất bản Novice phát hành, cho biết bản thân nghệ thuật điện ảnh tạo dựng rất nhiều anh hùng cho nên không nhất thiết phải đi tìm nhân vật huyền thoại trong những lãnh vực khác. Nhưng theo Sophian, chính các hãng đĩa và những người thừa kế đang tìm cách để làm sống lại những nghệ sĩ đã khuất bóng. Phim ảnh, video hay streaming chính là những công cụ hữu hiệu giúp cho thế hệ mới khám phá lại di sản của những thần tượng vang bóng một thời.

Nhờ phân phối rộng rãi bộ phim ''Bob Marley : OneLove'' vào trung tuần 02/2024, hãng phim Paramount đã thành công vượt trội. Bộ phim này chẳng những đã thu hút hàng triệu lượt khán giả Pháp vào rạp mà còn thúc đẩy nhiều người xem mua nhạc trên băng đĩa hay qua mạng trực tuyến. Trên thị trường Pháp, bộ toàn tập hoàn chỉnh của Bob Marley trong vòng nhiều ngày liên tục đã ghi nhận hơn một triệu lượt phát trực tuyến mỗi ngày. Bản nhạc chủ đề ''Could you be loved'' lại lọt vào danh sách mười bài hát bán chạy nhất, hơn 4 thập niên sau lần phát hành đầu tiên.

Phim tiểu sử lên ngôi, khách hâm mộ mệt mỏi

Tựa như nấm rừng mọc lên nhiều sau cơn mưa, phim tiểu sử đang trên đà tăng mạnh. Theo anh Belkacem Bahlouli, trưởng ban biên tập tạp chí Rolling Stone, phiên bản tiếng Pháp, hiện giờ mỗi năm có hai bộ phim tiểu sử âm nhạc được phát hành. Hai ngôi sao Bruce Springsteen và Bob Dylan đã bán toàn bộ danh mục sáng tác của họ cho các hãng đĩa. Các tập đoàn giải trí đã chi từ 200 triệu đến nửa tỷ đô la để mua lại tất cả các bản ghi âm của hai nghệ sĩ Springsteen và Dylan, vì thế cho nên họ phải tìm cách kinh doanh càng nhiều càng tốt những quyển catalogue này, cài nhạc vào trong phim truyện, quay thêm biopic, tái tạo video clip để kinh doanh đĩa hát, phát nhạc trực tuyến để thu hút thêm nhiều thành phần thính giả mới.

Về phần mình, tờ báo Anh The Guardian đánh giá rằng phim tiểu sử là một thể loại rộng mở, có thể kết hợp với nhiều mạch phim khác như chính kịch, phim hài hay thuần túy nhạc kịch. Tuy nhiên, chất lượng lại không được đảm bảo, do những người kế thừa luôn muốn kiểm soát hình ảnh và uy tín của người đã khuất. Tác phẩm biopic hạng xuất sắc thực ra không có nhiều, ngay cả khi ''Bohemian Rhapsody'' kể lại hành trình của nhóm Queen, đã đem về gần 900 triệu đô la doanh thu, nhưng lại không phản ánh gần sát cuộc đời của Fredie Mercury, nhiều tài mà cũng lắm tật.

Theo tạp chí Rolling Stone, đã có khá nhiều bộ phim tiểu sử về giới nghệ sĩ trong mười năm qua, nhưng tác phẩm hay lại chẳng có bao nhiêu. Tờ báo này xếp phim ''Back to Black'' vào hạng trung bình. Lỗi không phải là do các diễn viên, trong vai Amy Winehouse, Marisa Abela đóng phim rất khá. Còn đạo diễn Sam Taylor-Johnson, trước đây thành công với "Fifty Shades of Grey" (Năm mươi sắc thái) và "Nowhere Boy", kể lại tuổi thơ của John Lennon.

Vấn đề trong phim truyện này theo tác giả Sophian Fanen, có lẽ là vai người cha của Amy Winehouse, được cho là một người đàng hoàng tử tế, trong khi bộ phim tài liệu của Asif Kapadia phát hành vào năm 2015 lại cho thấy điều ngược lại. Dường như bộ phim tiểu sử ''Back to Black'' bỏ sót vai trò và trách nhiệm của người cha, vì không muốn làm phật lòng bất cứ ai, né tránh những câu hỏi có thể gây kiện tụng, tranh cãi.

Trong thời gian tới, ngoài biopic của Maria Callas và Charles Aznavour, còn có phim tiểu sử về ông hoàng nhạc pop Michael Jackson do người cháu ruột là Jaafar Jackson thủ vai chính, Trong phim tiểu sử Bob Dylan, nam diễn viên người Pháp Timothée Chalamet sẽ vào vai tác giả từng đoạt giải Nobel Văn học năm 2016. Còn Jeremy Allen White (phim The Bear) dự kiến sẽ vào vai thần tượng nhạc rock Bruce Springsteen.

Vào lúc dòng phim siêu anh hùng (Marvel và DC) đang thất thế, giới sản xuất lao vào khai thác rất nhiều tác phẩm biopic. Điều đó dĩ nhiên giúp cho dòng phim tiểu sử lên ngôi, nhưng trong cả hai thể loại, nhiều khách hâm mộ đang tỏ vẻ chán nản, thở dài mệt mỏi.