Pháp : Saint-Chamas ghi công lính thợ Đông Dương trong Thế Chiến II

Ngày 16/10/2022, thành phố Saint-Chamas và Miramas tổ chức lễ tưởng nhớ công lao của khoảng 1.000 người lính thợ Đông Dương bị trưng dụng và làm việc ở Nhà máy thuốc súng Saint-Chamas trong Thế Chiến thứ II. Lễ ghi công những người lính thợ Đông Dương, chủ yếu từ Việt Nam, trở thành sự kiện thường niên từ năm 2011 ở Saint-Chamas và xã Salin-de-Giraud, vùng Camargue.

Lễ tưởng nhớ công lao của khoảng 1.000 người lính thợ Đông Dương làm việc trong Nhà máy thuốc súng Saint-Chamas, miền nam Pháp, ngày 16/10/2022. © RFI / Brigitte Sabattini

Trả lời RFI Tiếng Việt, ông Jacques Lemaire, nhà sáng lập và là người đóng góp quan trọng cho sự kiện này, cho biết thêm về buổi lễ :

« Năm 2006, nhờ con của một lính thợ Đông Dương, là bà Danielle Vo Van, và sau đó là cuốn sách của nhà sử học Pierre Daum, tôi khám phá số phận đau thương của những người lính thợ Đông Dương bị bắt sang giúp Mẫu quốc. Vì thế, năm 2011, tôi đã đề xuất gắn bia ghi công với thị trưởng Saint-Chamas. Từ đó cho đến năm 2014, chúng tôi tổ chức lễ tưởng niệm hàng năm. Rồi từ năm 2014, khi Đài tưởng niệm Những người thợ Đông Dương (Mémorial pour les Ouvriers Indochinois) được dựng ở xã Salin-de-Giraud, chúng tôi thay nhau tổ chức sự kiện này, năm nay ở Saint-Chamas thì năm tới ở Salin-de-Giraud. Năm 2022, sự kiện diễn ra ở công viên Nhà máy thuốc súng Saint-Chamas và Miramas, nơi những người lính thợ Đông Dương làm việc trong nhiều năm. 

Tham gia lễ tưởng niệm có thị trưởng của các địa phương liên quan, nhiều dân biểu và chính quyền dân sự, quân sự. Ngoài ra còn có con cháu của những người lính thợ Đông Dương, trong đó có chủ tịch Hội M.O.I - Tưởng nhớ những người lính thợ Đông Dương (Mémoire des Ouvriers Indochinois) - bà Myriam Le Huu, hiện sống ở Grenoble, cách Saint-Chamas khá xa nên tôi chuẩn bị là chủ yếu. Các quan chức đặt vòng hoa ghi công, các thị trưởng và dân biểu lần lượt đọc diễn văn. Khách dự lễ còn có thể xem một triển lãm nhỏ do tôi chuẩn bị, sau đó gặp gỡ, chia sẻ kỉ niệm bên bữa tiệc nhỏ thân mật.

Buổi chiều, chúng tôi đi đến nghĩa trang thành phố, viếng ba người lính thợ Đông Dương, qua đời trong những năm 1940-1945 và yên nghỉ ở Saint-Chamas. Hiện giờ, tôi vẫn chưa tìm được tài liệu để hiểu thêm nguyên nhân qua đời, vì tai nạn lao động hay vì lý do nào khác, của ba người này. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn làm theo nghi thức của người Việt, chúng tôi đặt vòng hoa, thắp hương và dành một phút mặc niệm ».